حتما میپرسید بیماری واریکوسل چیه یا واریکوسل بیضه چیست! واریکوسل به بزرگ شدن و پیچخوردگی سیاهرگهای کیسه بیضه (اسکروتوم) گفته میشود. واریس بیضه شبیه یک رگ واریسی است که ممکن است در پای خود مشاهده کنید. واریکوسل شایعترین علت تولید کم و کاهش کیفیت اسپرم است که میتواند باعث ناباروری شود؛ بااینحال، همیشه بر تولید اسپرم تأثیر نمیگذارد.
بیماری واریکوسل همچنین میتواند باعث کوچک شدن بیضهها شود. بیشتر واریسهای بیضه در طول زمان پیشروی میکنند. خوشبختانه، اغلب واریکوسلها بهآسانی قابل تشخیص هستند و بسیاری از آنها نیز به درمان نیاز ندارند. اگر واریس بیضه باعث ایجاد علائم شود، اغلب میتواند با عمل جراحی بهبود یابد
چه کسانی واریکوسل می گیرند؟
در واقع سیستم تولیدمثل مردانه تولید، ذخیره و حرکت اسپرم را بر عهده دارد. اسکروتوم، کیسهای است که بیضهها را در خود نگه میدارد. هورمون تستوسترون و اسپرم در بیضهها ساخته میشوند و اسپرم درحالیکه از طریق یک لولهی پیچخورده (اپیدیدیم) که در پشت هر بیضه قرار دارد حرکت میکند، بالغ میشود. اسپرمها در مجرای اپیدیدیم حرکت کرده و از طریق مجرای وازدفران به پروستات منتقل میشوند.
هنگام انزال، مایع منی با اسپرم در پروستات ترکیب میشود. مایع منی از طریق مجرای ادرار حرکت کرده و از انتهای آلت تناسلی فرد خارج میشود. طناب اسپرماتیک حاوی مجرای وازدفران و شریان بیضه است که خون را به بیضهها میرساند. همچنین شبکههای پامپینی فرم که گروهی از سیاهرگهای متصل به بالای بیضه هستند، خون را از بیضهها تخلیه میکنند. شبکههای پامپینی فرم قبل از ورود به بیضهها خون را در شریان بیضه سرد میکنند. این کار کمک میکند تا دمای مورد نیاز برای ساخت اسپرم فراهم شود و از بیماریهایی مانند مرگ بر اثر سرطان بیضه جلوگیری میکند.
انواع مختلف (درجات) واریکوسل
- نوع صفر: کوچکترین نوع واریکوسل است. پزشک نمی تواند آن را در طول معاینه احساس کند و فقط با سونوگرافی قابل مشاهده است.
- نوع یک: پزشک در صورتی میتواند واریکوسل را تشخیص دهد که فرد مانور Valsalva را انجام دهد. (در این مانور پزشک می خواهد که فرد بایستد، نفس عمیقی کشیده، بینی و دهان را بسته و برای بیرون راندن هوا فشار بیاورد. هنگامی که فرد نفس خود را حبس می کند و فشار می آورد، پزشک کیسه بیضه را با وریدهای بزرگ شده احساس می کند.)
- نوع دو: پزشک می تواند در زمان معاینه واریکوسل را بدون انجام مانور Valsalva احساس کند، در صورتیکه هنوز قابل مشاهده نیست.
- نوع سه: بزرگترین نوع واریکوسل است. پزشک و خود فرد می تواند آن را به وضوح ببیند و احساس کند.
علائم واریکوسل یا واریس بیضه
اغلب مردان مبتلا به واریکوسل هیچ علائمی ندارند و بهندرت ممکن است باعث ایجاد درد شود. درد در واریکوسل ممکن است به صورتهای زیر باشد:
- درد ممکن است متفاوت باشد؛ از درد تیز تا درد مبهم و خستهکننده
- دردی که با ایستادن یا اعمال سنگین فیزیکی، بهخصوص در طول دورههای طولانی، افزایش مییابد
- در طول روز بدتر شود
- دردی که با دراز کشیدن بهتر میشود.
- با گذشت زمان، واریکوسل ممکن است بزرگتر و قابلتوجهتر شود
- واریس در بیضه باعث ایجاد یک بیضه متورم ، اغلب در سمت چپ، میشود
- همچنین واریکوسل میتواند ناباروری و رشد آهسته بیضه چپ در دوران بلوغ را به همراه داشتهباشد
علل واریکوسل چیست؟
علت دقیق واریکوسل مشخص نیست. بااینحال، بسیاری از محققان بر این باورند واریکوسل زمانی شکل میگیرد که دریچههای داخل سیاهرگهای طناب اسپرماتیک (طناب اسپرماتیک خون را به بیضههای شما منتقل میکند) از جریان خون بهدرستی جلوگیری کند. این امر باعث میشود خون در سیاهرگها تجمع یابد و سبب آسیب به بیضه و کاهش میزان باروری شود.
همچنین بهندرت، غدد لنفاوی متورم یا سایر تودههای غیرطبیعی در پشت شکم، جریان خون را مسدود میکنند. به دنبال آن میتواند منجر به تورم ناگهانی و دردناک سیاهرگهای اسکروتال (کیسه بیضه) شود. واریکوسل اغلب در دوران بلوغ شکل میگیرد و معمولاً در سمت چپ رخ میدهد که احتمالاً به دلیل موقعیت ورید بیضه چپ است.
روش جلوگیری از واریکوسل چیست؟
با اینکه واقعاً روش قطعی برای جلوگیری از واریکوسل وجود ندارد اما امتحان کردن برخی روشها میتواند تا حدی به کنترل آن کمک کند و یا در صورت وجود علائم، آنها را کاهش دهد. برخی از این روشها در این بخش توضیح داده شدهاند.
۱. ورزش منظم
ورزش منظم میتواند از راههای مختلفی به بهبود جریان خون و کاهش فشار روی رگها کمک کند. هنگامی که ورزش میکنید، قلب شما خون بیشتری را در سراسر بدن پمپاژ میکند که در این صورت میتواند به بهبود گردش خون کمک شود. این افزایش جریان خون میتواند به کاهش فشار روی وریدهای بیضه کمک کند. زیرا وارد آمدن فشار به وریدها خود میتواند باعث ایجاد واریکوسل شود. بنابراین اگر فشار از روی وریدها برداشته شود میتوان به جلوگیری از واریکوسل کمک کرد.
علاوه بر این، ورزش منظم میتواند به تقویت عضلات پاها و شکم شما کمک کند. در واقع ورزش کردن به بهبود وضعیت کلی رگهای خونی شما کمک کرده و کارایی آنها را در برگشت خون به سمت قلب مؤثرتر میکند و مانع از تجمع خون در آنها میشود. این مساله حتی میتواند به کاهش خطر لخته شدن خون و سایر عوارض کمک کند.
۲. پوشیدن لباس زیر مناسب
پوشیدن لباسهای زیر حمایتکننده، مانند لباسهای زیر تنگ، میتواند به کاهش فشار روی رگهای بیضه کمک کند. لباسهای زیر تنگ میتوانند به کاهش میزان حرکت بیضهها در حین فعالیت بدنی کمک کنند. همین اقدام باعث جلوگیری از آسیب یا ناراحتی بیضه و رگهای آن میشود. این امر به ویژه برای مردانی که در ورزش یا سایر فعالیتهای پرتحرک شرکت میکنند بسیار مهم است.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که اگرچه لباس زیر تنگ ممکن است به کاهش علائم یا جلوگیری از واریکوسل کمک کند، اما یک متد درمان کننده نیست. اگر ناراحتی یا علائم دیگری را تجربه میکنید، حتماً باید با پزشک یا متخصص خود صحبت کنید.
۳. اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی مدت
اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی مدت گام مهمی در کاهش خطر ابتلا و جلوگیری از واریکوسل است. هنگامی که برای مدت طولانی نشستهاید یا میایستید (به خصوص در وضعیت ثابت) احتمالاً زیادی وجود دارد که فشار بر روی سیاهرگهای پا و ناحیه لگن افزایش یابد.
این فشار میتواند باعث کشیده شدن و ضعیف شدن رگها شده و احتمال ایجاد واریکوسل را افزایش دهد. علاوه بر این، اگر قبلاً واریکوسل دارید، نشستن یا ایستادن طولانی مدت میتواند علائمی مانند درد یا ناراحتی را بدتر کند.
برای پیشگیری یا جلوگیری از واریکوسل، بسیار مهم است که بعد از هر ۲ ساعت از نشستن یا ایستادن کمی حرکت کرده و تحرک داشته باشید. اگر شغلی دارید که نیاز به نشستن یا ایستادن طولانی مدت دارد، سعی کنید برای حرکت و کشش مکرر زمان بگذارید کنید. همچنین میتوانید برای کمک به بهبود جریان خون و کاهش فشار بر روی رگها، جورابهای ضد واریس بپوشید.
۴. داشتن وزن مطلوب
حفظ وزن سالم برای سلامت کلی بدن مهم است و همچنین میتواند به جلوگیری از واریکوسل یا تشدید علائم آن کمک کند. اضافه وزن یا چاقی میتواند فشار بر وریدهای ناحیه لگن را افزایش دهد و اگر چنین شود بروز واریکوسل نیز محتملتر به نظر میرسد.
علاوه بر این، حمل وزن اضافی میتواند فشار مضاعفی بر سیستم قلبی عروقی وارد کرده و منجر به افزایش فشار خون و سایر مشکلات مرتبط با گردش خون شود. این مسائل میتواند خطر ابتلا به واریکوسل را بیشتر از پیش افزایش دهد.
۵. اجتناب از سیگار کشیدن
اجتناب از سیگار کشیدن و استعمال دخانیات گام مهمی در کاهش خطر ابتلا به واریکوسل است. سیگار کشیدن میتواند به رگهای خونی در سراسر بدن، از جمله عروق کیسه بیضه آسیب برساند و در نتیجه میتواند خطر ابتلا به واریکوسل را افزایش دهد.
علاوه بر این، سیگار کشیدن میتواند علائم موجود واریکوسل مانند درد، ناراحتی و تورم را تشدید کند. زیرا سیگار کشیدن در واقع التهاب را افزایش داده و جریان خون را کاهش دهد. این اتفاقات مستقیماً علائم واریکوسل را بدتر میکند بنابراین ترک سیگار یکی از روشهای پیشگیری یا جلوگیری از واریکوسل است.
۶. دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم
خوردن یک رژیم غذایی متعادل که شامل انواع میوهها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی و چربیهای سالم باشد میتواند به بهبود سلامت کلی بدن و کاهش خطر ابتلا به واریکوسل کمک کند. یک رژیم غذایی غنی از این مواد مغذی میتواند به بهبود سلامت قلب و عروق، کاهش التهاب و افزایش جریان خون سالم کمک کند. همه این موارد میتوانند به کاهش خطر ابتلا به واریکوسل کمک کنند.
به طور خاص غذاهایی مانند انواع توتها، سبزیجات برگ سبز و آجیل، که سرشار از آنتی اکسیدان هستند میتوانند به کاهش التهاب و افزایش جریان خون سالم کمک کنند. علاوه بر این، غذاهایی مانند غلات کامل، میوهها و سبزیجات که فیبر بالایی دارند، میتوانند به کاهش سطح کلسترول و بهبود سلامت قلب و عروق کمک کنند.
۷. رعایت بهداشت
رعایت بهداشت برای سلامت کلی بدن مهم است و همچنین میتواند به پیشگیری از عفونتهایی که میتوانند علائم واریکوسل را بدتر کنند، کمک کند. تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه تناسلی میتواند به جلوگیری از رشد باکتریها و قارچها که میتوانند باعث عفونت شوند کمک کند.
عفونت در کیسه بیضه میتواند علائم واریکوسل را تشدید کند و باعث درد، ناراحتی و تورم شود. برای کاهش خطر عفونت، تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه تناسلی با شستشوی روزانه آن ناحیه با صابون ملایم و آب گرم مهم است. پس از شستن، محل را با یک حوله تمیز کاملاً خشک کنید.
همچنین برای جلوگیری از واریکوسل به خصوص اگر عرق میکنید یا در حال فعالیت بدنی هستید بسیار مهم است که لباس زیر تمیز بپوشید و روزانه آنها را عوض کنید. همچنین از پوشیدن لباسهای تنگ یا مواد مصنوعی که میتوانند رطوبت را به دام بیندازند و باعث رشد باکتریها و قارچها شوند، خودداری کنید.
