اورتروتومی که نام دیگر آن، جراحی بسته تنگی مجرای ادرار است، یک نوع جراحی است که برای درمان بیماری تنگی مجرای ادرار، انجام میشود.در این جراحی، از یک اورتروتوم که نوعی چاقوی جراحی است استفاده میشود؛ این وسیله از طریق سیستوسکوپ وارد مجرای ادرار میشود تا تنگی آن را برطرف کند. بیماری تنگی مجرای ادرار، در زنان بسیار نادر است و اورتروتومی در اکثر موارد، برای مردان انجام میشود.
در چه صورت به جراحی بسته تنگی مجرای ادرار نیاز است؟
تنگی مجرای ادرار، ممکن است که در هر ناحیه از مجرای ادرار رخ دهد. این عارضه باعث بروز علائم زیر میشود:
- نیاز بیش از حد برای دفع ادرار
- نیاز ناگهانی برای دفع ادرار
- تاخیر در شروع دفع ادرار
- دفع آهسته ادرار، اغلب به صورت قطره قطره
- پاشیدن ادرار
- خالی نشدن کامل مثانه
مزایای جراحی بسته تنگی مجرای ادرار
فواید جراحی اورتروتومی عبارتند از:
- بهبود جریان ادرار
- بهبود تخلیه مثانه
- کم شدن احساس ادرار در هنگام شب
- کم شدن خطر ابتلا به عفونت ادرار
آمادگیهای لازم قبل از جراحی بسته تنگی مجرای ادرار
اگر داروهایی مانند وارفارین، آسپرین، ریواروکسابان، دابیگاتران، آپیکسابان، ادوکسابان، کلوپیدوگرل، تیکاگرلور و یا داروهای رقیق کننده خون مصرف میکنید، باید این موضوع را به اورولوژیست خود بگویید، زیرا این داروها باعث بروز خونریزی بعد از جراحی میشوند. قطع کردن این داروها خطر خونریزی را کاهش میدهد؛ اما ممکن است که باعث ایجاد لخته خون شود که بسیار خطرناک است. بنابراین، با دقت درباره مزایا و خطرات آن، با پزشک مشورت کنید.
شما در روز جراحی، در بیمارستان بستری میشوید. پزشک، قبل از جراحی، شما را از نظر موارد زیر، مورد ارزیابی قرار خواهد داد:
- سرعت جریان ادرار: شما در یک دستگاه مخصوص، که حجم ادرار و مقدار تخلیه مثانه را اندازهگیری میکند، ادرار میکنید. کم بودن سرعت جریان ادرار، نشان دهنده تنگی مجرای ادرار میباشد.
- سیستوسکوپی انعطاف پذیر: در این عمل، یک دوربین باریک، برای تشخیص و ارزیابی تنگی مجرای ادرار، تحت بیحسی موضعی، به داخل مجرای ادرار و مثانه فرستاده میشود.
- سیستوسکوپی سخت: در این عمل، یک دوربین نسبتا بزرگ، برای بررسی مجرای ادرار، تحت بیهوشی عمومی، به داخل مجرای ادرار وارد میکنند.
از شش ساعت قبل از جراحی، نباید چیزی بخورید و بنوشید؛ و درست قبل از شروع عمل، یک داروی خواب آور توسط متخصص بیهوشی به شما داده میشود.
حتما در صورت وجود هر یک از موارد زیر، اورولوژیست خود را در جریان بگذارید:
- دریچه مصنوعی قلب
- استنت داخل عروق کرونر
- ضربان ساز قلب یا دفیبریلاتور
- مفصل مصنوعی
- پیوند مصنوعی عروق
- شانت جراحی مغز
- هر جسم خارجی دیگر، نصب شده در بدن
- در صورت مصرف وارفارین، آسپرین، ریواروکسابان، دابیگاتران، آپیکسابان، ادوکسابان یا کلوپیدوگرل، تیکاگرلور یا داروهای رقیق کننده خون به پزشک خود اطلاع دهید.
- وجود عفونت قبلی و یا فعلی استافیلوکوکی
- خطر بالای بیماری جنون گاوی (اگر پیوند قرنیه داشتهاید، پیوند دورال جراحی مغز و اعصاب انجام دادهاید و یا تزریق هورمون رشد انسانی را دریافت کردهاید)
جراحی بسته تنگی مجرای ادرار یا اورتروتومی چگونه انجام میشود؟
جراحی اورتروتومی، تحت بیهوشی عمومی و یا بیحسی نخاعی انجام میشود. البته ممکن است در موارد خاص، از بیحسی موضعی استفاده شود. در مورد این عمل، باید انتظار موارد زیر را داشته باشید:
- قبل از عمل، برای کم کردن خطر عفونت، برای شما آنتی بیوتیک تجویز میشود.
- شما یک لباس مخصوص اتاق عمل میپوشید.
- شما در اتاق عمل، بر روی میز سیستوسکوپی دراز میکشید. شما باید به پشت دراز بکشید، پاهای خود را باز کنید و زانوهای خود را به عقب خم کنید (وضعیت لیتوتومی پشتی).
- هنگامی که بیهوش شدید، جراح، یک اورتروتوم یا سیستوسکوپ که یک چاقوی جراحی است، به داخل مجرای ادرار شما وارد میکند.
- پزشک با چاقوی جراحی، ناحیه تنگ شده، را باز میکند.
- جراح، بعد از آن مجددا تنگی مجرا را اندازهگیری میکند. اگر مجرا به قدر کافی باز شده باشد، دیگر نیازی به برشهای دیگر نیست.
- اگر مجرا هنوز به اندازه کافی باز نشده باشد، برشهای بیشتری انجام میشود.
- بعد از اتمام کار، مثانه شما را کاملا از ادرار خالی کرده و با مایع مخصوصی پر میکنند.
- برای تخلیه این مایع، یک کاتتر در مثانه قرار میدهند.
- بعد از آن، به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد و تا زمانی که به هوش بیایید، شما را در آنجا نگه میدارند.
مراقبتهای بعد از جراحی بسته تنگی مجرای ادرار
دستورالعملهای مراقبتهای بعد از این جراحی عبارتند از:
مراقبتهای اولیه بلافاصله بعد از عمل
هنگامی که در اتاق ریکاوری هستید، وضعیت جسمانی شما را تحت نظر قرار خواهند داد. یک پرستار، موارد زیر را با فاصله زمانی منظم، بررسی میکند:
- آثار حیاتی شما، مانند فشار خون، دمای بدن، ضربان قلب و تنفس
- میزان دردی که احساس میکنید و اثر داروهای مسکنی که به شما داده شده است.
- سهولت در دفع ادرار و میزان ادرار دفع شده
یک IV داخل وریدی برای شما نصب میشود و از طریق آن داروهای مسکن و مایعات لازم، به شما تزریق میشود. ممکن است برای تنفس بهتر، یک ماسک اکسیژن برای شما بگذارند. سپس هنگامی که به هوش آمدید و احساس راحتی کردید، به بخش منتقل خواهید شد.
دیگر نکات مراقبتی
بیشتر افراد، همان روز جراحی از بیمارستان مرخص میشوند؛ البته در شرایط خاص ممکن است که شما را یک روز بستری کنند. به دلیل اثرات بیهوشی، بهتر است که در هنگام ترخیص و بعد از عمل، یک نفر، همراه شما باشد. حداقل تا ۲۴ ساعت بعد از عمل، به دلیل تاثیرات بیهوشی، از رانندگی و کار کردن با وسایل سنگین، خودداری کنید.
اگر درد و یا ناراحتی دارید، قبل از خروج از بیمارستان به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید تا داروهای مناسبی برای تسکین درد شما تجویز کند. طبیعی است که بعد از جراحی، مقداری درد و سوزش در مجرای ادرار خود احساس کنید و نیاز فوری به ادرار کردن داشته باشید.
کاتتری که در حین جراحی در مجرای ادرار قرار داده شده است، باید چند روز در آنجا بماند. این وسیله برای باز نگه داشتن مجرای ادرار تا زمان بهبودی آن، قرار داده شده است. انتظار موارد زیر را داشته باشید:
- پزشک درباره حفظ و مراقبت از کاتتر به شما آموزش میدهد و به شما خواهد گفت که چه زمانی برای برداشتن کاتتر مراجعه نمائید.
- بعد از عمل، برای شما آنتی بیوتیک تجویز میشود تا خطر ایجاد عفونت را کاهش دهد. شما هم برای اجتناب از مشکلات بیشتر، باید بهداشت فردی را رعایت کنید.
- بعد از عمل به راحتی میتوانید حرکت کنید و بعد از چند روز، به سر کار بروید.
- باید تا چند هفته بعد از جراحی، از رابطه جنسی، اجتناب کنید. پزشک، به شما خواهد گفت که چه مدت باید از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید.
- تا زمانی که پزشک به شما اجازه دهد، از انجام فعالیتها و تمرینات ورزشی شدید، خودداری کنید. (معمولا تا حدود ۶ ماه بعد از عمل)
- اصلا در هنگام دفع مدفوع، زور نزنید. تا مدتی بعد از جراحی، با مصرف مایعات فراوان و غذاهای حاوی فیبر زیاد، از یبوست جلوگیری کنید. همچنین میتوانید از داروهای ملین نیز استفاده نمائید. البته قبل از این کار با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جراحی بسته تنگی مجرای ادرار
جراحی بسته تنگی مجرای ادرار، عوارض جانبی نیز در پی دارد. بعضی از متداولترین این عوارض عبارتند از:
- درد مجرای ادرار: اگر تا چند روز بعد از عمل جراحی، در هنگام ادرار کردن، احساس درد و سوزش داشتید، طبیعی است.
- خونریزی: تقریبا” تا یک هفته بعد از جراحی، در ادرار شما مقداری خون دیده میشود. اگر بعد از گذشت یک هفته، خونریزی ادامه داشت و یا اگر در آن لخته خون مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید.
- عفونت: اگر احساس کردید که دچار عفونت شدهاید با پزشک تماس بگیرید. علامت عفونت، داشتن تب و لرز است.
- عود کردن تنگی: ممکن است که بیماری تنگی مجرای ادرار شما، مجددا” عود کند. در صورت عود مجدد این عارضه، پزشک ممکن است توصیه کند که یک جراحی اورتروپلاستی انجام دهید.
علائم عود مجدد تنگی مجرای ادرار عبارتند از:
- خونریزی شدید
- تورم آلت تناسلی
- ناتوانی در دفع ادرار
اگر هرکدام از این سه حالت برای شما رخ داد، فورا به پزشک مراجعه کنید.
مراجعه مجدد به پزشک بعد از جراحی
طبق دستور پزشک، در زمان لازم برای خارج کردن کاتتر باید به مطب مراجعه کنید. پزشک، مثانه شما را از نظر میزان خالی شدن ادرار بوسیله تست (یوروفلومتری) بررسی خواهد کرد، تا ببینید که آیا مثانه شما، سریع و کامل تخلیه میشود یا خیر؛ برای این کار شما باید در یک دستگاه مخصوص ادرار کنید تا دستگاه، مقدار ادرار و سرعت و مدت زمان تخلیه ادرار را ثبت کند. شما باید بعد از چند هفته، برای معاینه مجدد و یک تست یوروفلومتری دیگر و آزمایش ادرار، دوباره به مطب مراجعه کنید. در زمان مراجعه خود به مطب، هر موردی را که موجب نگرانی و یا ناراحتی شما میشود با پزشک در میان بگذارید.
هزینه جراحی بسته تنگی مجرای ادرار چقدر است؟
به دلیل اینکه وضعیت بیماری هر فردی متفاوت است و مدت زمان و پیچیدگی جراحی مختص هر بیمار است، در نتیجه هزینه این عمل جراحی، برای هر بیمار فرق میکند. سطح مهارت پزشک و موقعیت مکانی بیمارستان نیز در تعیین هزینه جراحی موثر است.
سؤالات متداول
عمل اورتروتومی چقدر طول میکشد؟
این یک جراحی ساده است و معمولا کمتر از ۳۰ دقیقه طول میکشد.
آیا روش جایگزینی برای جراحی اورتروتومی وجود دارد؟
بله تکنیکهای دیگری نیز برای باز کردن تنگی مجرای ادرار وجود دارد؛ مانند بالون زدن، استفاده از گشاد کننده و نصب استنت. البته اگر تنگی مجرای ادرار شدید باشد و با روشهای کم تهاجمی درمان نشود، بیمار به جراحی باز مجرای ادرار، یعنی اورتروپلاستی نیاز خواهد داشت.
آیا جراحی اورتروتومی، تنگی مجرای ادرار را به طور دائم برطرف میکند؟
بله، نتایج این جراحی دائمی است و به ندرت ممکن است که تنگی دوباره عود کند.
آیا اورتروتومی یک جراحی کامل محسوب میشود؟
بله، اورتروتومی، یک جراحی ساده و سرپایی محسوب میشود و عوارض جانبی کمی دارد.
تفاوت جراحی اورتروتومی و اورتروپلاستی چیست؟
اورتروتومی یک جراحی کم تهاجمی است که در آن، مجرای ادرار با بریدن بافت اسکار بوسیله یک چاقوی فولادی که در داخل اورتروسکوپ قرار دارد، باز میشود. اورتروپلاستی یک عمل جراحی باز مجرای ادرار، برای رفع تنگی آن است.
آیا اورتروتومی میتواند باعث بی اختیاری ادرار شود؟
بی اختیاری ادرار معمولا یکی از عوارض اورتروتومی نیست؛ مگر اینکه دهانه مثانه در هنگام انجام برشها آسیب ببیند.
خوردن چه غذاهایی بعد از جراحی اورتروتومی مفید است؟
میوهها و سبزیجاتی مانند زردآلو، انگور، انبه، اسفناج، هویج و کدو تنبل، همچنین مصرف شیر، بسیار مفید هستند. تغذیه با این مواد غذایی التهاب و ناراحتی ناشی از جراحی تنگی مجرای ادرار را کاهش داده و خطر عفونت را کم میکند.
چه مدت بعد از جراحی اورتروتومی میتوانم رابطه جنسی داشته باشم؟
۲-۳ هفته بعد از اینکه کاتتر از مجرای ادرار خارج شد.
آیا اورتروتومی ممکن است باعث ناتوانی جنسی شود؟
احتمال ناتوانی جنسی بعد از این جراحی، بسیار اندک است.
