زگیل تناسلی چیست؟ (علایم، تشخیص و درمان)

همه چیز درباره زگیل تناسلی؟

زگیل تناسلی، ضایعاتی گوشتی قهوه‌ای یا صورتی رنگ هستند، که بیشتر در ناحیه تناسلی و مقعد پدیدار می‌شوند. این ضایعات می‌توانند با احساس ناراحتی، درد و خارش همراه باشند. عامل ایجاد این ضایعات، ویروسی به نام ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. زگیل تناسلی، از شایعترین بیماری‌های مقاربتی است که ابتلای به آن می‌تواند باعث ایجاد عوارضی برای فرد شود. بیماری‌های مقاربتی بیماری‌هایی هستند که در اثر رابطه جنسی دهانی، واژینال، آنال یا تماس پوستی در حین آمیزش جنسی منتقل می‌شوند. در این مطلب نگاهی به علایم، ریسک فاکتورها، تشخیص و درمان زگیل تناسلی می‌اندازیم.

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) چیست؟

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از ویروس‌های DNA دار و از خانواده پاپیلوما ویریده‌ها است. تاکنون انواع گوناگونی از ویروس پاپیلومای انسانی کشف شده است. این ویروس‌ها به طورکلی به ۲ دسته پرخطر و کم‌خطر تقسیم بندی می‌شوند. درگیری و عفونت با بسیاری از آن‌ها، بدون ایجاد علایم و نشانه‌های خاصی به شکل خودبه‌خودی برطرف می‌شود. در مقابل ابتلا به برخی از انواع پرخطرتر ممکن است باعث افزایش ریسک ابتلا به برخی از بدخیمی‌ها مانند بدخیمی‌های دهانه رحم (سرویکس) شود. ابتلا به انواع کم‌خطر ممکن است باعث ایجاد زگیل تناسلی شود. امروزه واکسن‌هایی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی ساخته شده است.

مهمترین راه ابتلا به این ویروس از طریق تماس پوستی در حین آمیزش جنسی است. اگر چه شایع ترین الگوى انتقال آن از طریق مقاربت جنسى است ولیکن انتقال به طرق دیگر مانند حوله آلوده، سرویس بهداشتى آلوده و…به ندرت باعث بروز بیمارى می‌شود. افراد مبتلا حتی در صورت عدم وجود علایم و نشانه‌های بیماری، توانایی انتقال ویروس را دارند. بیش از ۱۰۰ نوع ویروس پاپیلومای انسانی شناخته شده است. شایعترین آن ها انواع ۶-١١-١۶-١٨ است.
انواع ۶ و ١١ آن در افرادى که ضایعه پوستى دارند شایعتر است و احتمال تبدیل به بدخیمى در آن کمتر است. انواع ١۶ و ١٨ آن معمولا بدون علامت هستند و متاسفانه احتمال تبدیل به بدخیمى در صورت ابتلا به آن‌ها بیشتر است. نواع HPV-6 و HPV-11 بیشترین نقش را در ایجاد زگیل تناسلی دارند.

پس از آلوده شدن فرد به عفونت HPV ،معمولا ویروس تا ٨ ماه به صورت فعال در فرد مبتلا وجود دارد و این در حالیست که این افراد میتوانند علامت دار ویا بى علامت باشند.

تعدادى از بیماران ممکن است به صورت طولانى‌ترى درگیر عفونت باشند ولى عفونت تنها در حدود ٩٪؜ افراد بیش از ٢ سال در بدن باقى می‌ماند.

علایم زگیل تناسلی

زگیل تناسلی در مردان، در نوک و تنه آلت تناسلی، اسکروتوم و در مقعد  ایجاد می‌شود. در زنان احتمال درگیری آلت تناسلی، دیواره واژن، گردن رحم (سرویکس)، مقعد و کانال آنال (مقعدی) وجود دارد. احتمال درگیری دهان و گلو نیز به دنبال رابطه جنسی دهانی با فرد آلوده وجود دارد.

• نواحی متورم گوشتی قهوه‌ای یا صورتی در نواحی ذکر شده
• ایجاد ضایعاتی مانند گل کلم (cauliflower-like) که در اثر حضور تعداد زیادی زگیل تناسلی در نزدیکی هم ایجاد می‌شود.
• خارش یا احساس نارحتی در ناحیه تناسلی
• خونریزی در حین آمیزش جنسی
• در برخی موارد وجود علایم ادراری، مانند سوزش یا سختی در ادرار کردن

در مواردی، ضایعات می‌توانند بسیار ریز و بدون برجستگی باشند. در افرادی که دچار شرایط سرکوب سیستم ایمنی هستند، مانند: مبتلایان به بیماری ایدز یا افرادی که داروهای سرکوب سیستم ایمنی را دریافت می‌کنند، ممکن است ضایعات بسیار بزرگ باشد.

ریسک فاکتورها

• داشتن رابطه جنسی محافظت نشده
• داشتن بیش از یک شریک جنسی
• ابتلا به سایر بیماری‌های مقاربتی
• سیستم ایمنی سرکوب شده، مانند: ایدز یا مصرف داروهای سرکوب ایمنی
• مصرف تنباکو

عوارض

عفونت با برخی از انواع ویروس HPV ریسک ابتلا به برخی از بدخیمی‌های سیستم تناسلی را در هر دو جنس افزایش می‌دهد که می‌توان به بدخیمی‌های دهانه رحم در زنان، و با درصد کمتر، بدخیمی‌های آلت تناسلی در آقایان اشاره کرد. مادران باردار مبتلا به زگیل تناسلی، ممکن است دچار مشکل در ادرار کردن در نتیجه رشد زگیل‌ها شوند. در حین زایمان، وجود زگیل‌های تناسلی با کاهش انعطاف پذیری واژن، ریسک خونریزی را افزایش می‌دهند. در موارد بسیار ناشایع، نوزادان متولد شده از مادران مبتلا، ممکن است دچار ضایعاتی در گلو خود باشند. نوزادان مبتلا به این عارضه ممکن است نیاز به درمان‌های جدی برای باز نگه داشتن راه‌های هوایی داشته باشند.

مطلب خواندنی : انواع بیماری های مقاربتی

پیشگیری از زگیل تناسلی

رابطه جنسی محافظت شده و داشتن یک شریک جنسی مهمترین راه‌های پیشگیری از زگیل تناسلی هستند. استفاده از کاندوم، با وجود کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مقاربتی، مراقبت صددرصد در مقابل ابتلا به زگیل تناسلی ایجاد نمی‌کند.

امروزه واکسن‌هایی، مانند واکسن گارداسیل ۹، برای پیشگیری از ابتلای به عفونت HPV موجود است. توصیه می‌شود که تمام افراد سنین ۹ تا ۴۵ سال از نظر عفونت با HPV واکسینه شوند. این واکسن‌ها توانایی ایجاد ایمنی در مقابل ابتلا به زگیل تناسلی را دارند.

تشخیص زگیل تناسلی

در ادامه مطلب زگیل تناسلی چیست، تشخیص ابتلا به زگیل تناسلی با استفاده از معاینه یا در صورت نیاز بیوپسی است. در بیوپسی، سلول‌ها زیر میکروسکوپ از نظر تغییرات سلولی بررسی می‌شوند. معیانه منظم و انجام تست پاپ اسمیر برای زنان الزامی است. در این تست، نمونه‌هایی از سلول‌های سرویکس جمع‌آوری شده و سپس از نظر تغییرات سلولی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. با استفاده از این تست امکان تشخیص بدخیمی‌های گردن رحم در مراحل اولیه نیز وجود دارد. برای تشخیص عفونت با HPV در افراد بدون علامت می‌توان از تست PCR استفاده کرد.

درمان قطعی بیماری زگیل تناسلی

در صورتی که زگیل تناسلی مشکل و ناراحتی ایجاد نکند، درمان آن الزامی نیست. اما در صورت وجود علایمی مانند: خارش، سوزش، درد، ظاهر آزار دهنده و یا اینکه احتمال انتقال عفونت به شریک جنسی وجود داشته باشد، درمان آن لازم است. درمان زگیل تناسلی از طریق مصرف داروها و یا جراحی است. با وجود پاسخ به درمان مناسب زگیل‌های تناسلی، اما درمانی برای ابتلا به عفونت HPV وجود ندارد.

داروها

• ایمی‌کیمود، مصرف موضعی این دارو توانایی سیستم ایمنی در مقابله زگیل تناسلی را افزایش می‌دهد. در حین استفاده از این دارو باید از انجام آمیزش جنسی خودداری کرد. مهمترین عارضه این دارو، قرمزی در محل مصرف است. اما احتمال بروز عوارض ناشایع‌تری مانند: تاول، بدن درد، سرفه، راش و خستگی نیز وجود دارد.
• پدوفیلین، این دارو باعث تخریب بافت زگیل تناسلی می‌شود. این دارو باید تنها به شکل سطحی استفاده شود. مصرف آن در دوران بارداری عوارض شدیدی به دنبال دارد.
• تری‌کلرواستیک اسید، این دارو به شکل موضعی مصرف شده و بافت زگیل تناسلی را می‌سوزاند و علاوه بر مصرف سطحی برای زگیل تناسلی بوجود آمده در نواحی داخلی بدن نیز مناسب است.
• سینکاتچینز، این کرم برای درمان زگیل تناسلی خارجی در ناحیه تناسلی و زگیل تناسلی در اطراف مقعد و در داخل کانال آنال استفاده می‌شود.

مصرف این داروها  باید تنها با تجویز پزشک انجام شود. و باید از مصرف خودسرانه‌ آن‌ها خودداری کرد.

احتمال عود مجدد بیماری در درمان‌های موضعی، افراد دچار ضعف سیستم ایمنی و سیگاری‌ها بیشتر است.

جراحی زگیل تناسلی

در مواردی که زگیل تناسلی به درمان پاسخ نمی‌دهد یا در مادران باردار ممکن است جراحی نیاز باشد.

• کرایوتراپی، در این روش از نیتروژن مایع برای انجماد زگیل تناسلی استفاده می‌شود.
• حذف جراحی، این جراحی در حالت بیهوشی یا بی‌حسی انجام می‌شود. پزشک بخش یا تمام بافت زگیل تناسلی را حذف می‌کند.
• الکتروکوتر، در این روش از جریان برق برای سوزاندن زگیل تناسلی استفاده می‌شود. عوارض شامل تورم و درد است.
• درمان با لیزر، در مواردی که به سایر درمان‌ها پاسخ مناسب ندارند استفاده می‌شود. عوارض شامل درد و ایجاد اسکار است.

بیماری مولوسکوم کونتانژیوزوم چیست؟

یکى دیگر از بیمارى‌هاى شایع پوستى که شباهت به زگیل تناسلى دارد، بیمارى مولوسکوم کونتانژیوزوم است. مولوسکوم کونتانژیوزوم بیمارى ویروسى پوستى است که می‌تواند پوست تمامى قسمت‌هاى بدن را درگیر کند. بنابراین صرفا یک بیمارى مقاربتى نیست. این ویروس قدرت انتشار و تزاید بالایى دارد. آلودگى نواحى تناسلى به این ویروس می‌تواند از طریق جنسى و یا دست و لباس آلوده باشد.

ضایعات به صورت برجستگى هاى گرد به رنگ صورتى هستند که ویژگى منحصر به فرد آن وجود ناف در مرکز این ضایعات است.

بر خلاف زگیل تناسلى سرطان زا نیستند. واکسن ندارد .درمان شامل الکتروکوتر ،کرایو و لیزر است.

تفاوت مولوسکوم و زگیل تناسلی چیست؟

مولوسکوم و زگیل تناسلى جزء بیمارى هاى مقاربتى محسوب می‌شوند که ممکن است با یکدیگر اشتباه شوند.

زگیل تناسلى:

• اکثرا از طریق جنسى منتقل میشوند.
• ضایعات سطح خشن دارند و ممکن است پایه دار باشند.
• سرطان زا هستند.
• واکسن دارد.

مولوسکوم کونتانژیوزوم:

• هم از طریق جنسى و هم دست و لباس آلوده منتقل می‌شوند و الگوى آن فقط جنسى نیست.
• ضایعات گرد صورتى رنگ با ناف مرکزى هستند.
• سرطان زا نیستند.
• واکسن ندارد.

بهترین درمان در هر ٢ مورد، برداشتن ضایعه با استفاده از الکتروکوتر، کرایو و لیزر است.