دلایل بیماری های مروبوط به پروستات
علت بیماری های پروستات: در این مطلب پزشکی به بررسی موارد مرتبط با بیماری پروستات می پردازیم. در صورتی که در این خصوص سوالی دارید، در انتهای این مطلب از دکتر حجت سلیمی بپرسید. فهرست این مطلب :
- اپیدمیولوژی کانسر پروستات
- سن بیماران در زمان تشخیص
- تأثیر غربالگری روی مرگ و میر بیماری
- ریسک فاکتورها
- جنبه های فامیلی
- التهاب و عفونت
- ویتامین D و کلسیم
- چاقی و رژیم غذایی
- فیناستراید
- پاتولوژی کانسر پروستات
- آدنوکارسینوم پروستات
- گرید (grade)
- کارسینوم داکتال پروستات
- سونوگرافی پروستات و بیوپسی پروستات
- آمادگی بیمار
اپیدمیولوژی کانسر پروستات
در ادامه مطلب علت بیماری های پروستات کانسر پروستات شایع ترین بدخیمی غیر پوستی و پنجمین سرطان شایع و دومین سرطان شایع مردان در سراسر جهان است. تفاوت های بین نژادهای مختلف در زمینه کانسر پروستات بیشتر از این که صرفا به ساختار ژنتیکی آنها بستگی داشته باشد به محیط اطراف، رژیم غذایی، سبک زندگی و آگاهی و نگرش افراد به وضع سلامتی بستگی دارد و از آنها می توان به رژیم غذایی مملو از چربی، سطح بالاتر تستوسترون سرم، مسائل مالی، تفاوت در وضعیت غربالگری و استفاده از درمان های aggressive اشاره کرد.
سن بیماران در زمان تشخیص
کنسر پروستات به ندرت در افراد پایین تر از ۵۰سال تشخیص داده می شود. سن متوسط بیماران در زمان تشخیص ۶۸سال است.
Stage بیماری در زمان تشخیص
در دهه های اخیر، شناسایی موارد کانسر پروستات در Stage های پایین تر افزایش یافته است و به طور معکوس شناسایی موارد متاستاتیک کاهش یافته است و این مسأله تا حد زیادی به علت غربالگری گسترده کانسر پروستات به وسیله PSA است.
تأثیر غربالگری روی مرگ و میر بیماری
در ادامه مطلب علت بیماری های پروستات سودیخشی غربالگری با PSA و با در نظر گرفتن عوارض ناشی از موارد مثبت کاذب مثل عوارض روانی ایجاد شده در بیمار و خانواده وی و علی رحیم اثبات کاهش مورتالیتی ناشی از کانسر فقط به میزان ۲۰% و آن هم فقط در یکی از مطالعات، (ALA) American Urological Associationهمچنان غربالگری کانسر پروستات را در مردان بدون علامت ۴۰-۷۵ سال را که انتظار طول عمر بیش از ۱۰ سال دارند، پیشنهاد می کند.
ریسک فاکتورها بیماری پروستات
جنبه های فامیلی
در ادامه مطلب علت بیماری های پروستات شواهد اپیدمیولوژیک متعددی نقش عوامل ژنتیک و فامیلی را در کانسر پروستات مطرح می کند. ۸۵% موارد کانسر پروستات. اسپورادیک بوده و ۱۵% بقیه را موارد فامیلیال و ارثی تشکیل می دهند. خطر نسبی ابتلا به کانسر پروستات در صورت درگیری برادر بیمار بیش از پدر وی است (۳۷/۳=RR در مقابل ۱۷/۲=RR). در صورت درگیری بیش از ۲ نفر از اقوام درچه یک بیمار، این میزان خطر نسبی به بیش از ۵ برابر می رسد.
التهاب و عفونت
عفونت مزمن در طول زمان می تواند زمینه ساز کانسر باشد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد پدیده ای مشابه برای کانسر پروستات نیز می تواند وجود داشته باشد. متاآنالیزها نشان دهنده ارتباط STD و پروستاتیت با کانسر پروستات است.
آندروژن ها
آندروژن اصلی در یافت پروستات دی هیدروتستوسترون (DHT) است که تحت تأثیر آنزیم ۵α-Reductase و از تستوسترون ساخته می شود. ۲ نوع ایزو آنزیم ۵ α-Reductase وجود دارد. نوع I آن بیشتر در پوست و کبد و نوع II آن بیشتر در پروستات دیده می شود.
آندروژن ها در ایجاد، تکامل و تداوم کانسر پروستات تقش ثابت شده ای دارند. در صورت فقدان آنزیم ۵ α-Reductase و یا در صورت عدم فعالیت آن و یا فقدان تستوسترون، کانسر پروستات ایجاد نمی شود.
اغلب کانسرهای پروستات حداقل برای مدتی به Androgen-deprivation therapy پاسخ می دهند و ثابت شده که مهار تبدیل تستوسترون به آندروژن قوی تر DHT، باعث کاهش ۲۵درصدی در بروز کانسر پروستات می شود.
ویتامین D و کلسیم
شواهد متعددی دلالت بر نقش پیش گیرنده ویتامین D در ایجاد کانسر پروستات دارد و متقابلا میزان بالای کلسیم در رژیم غذایی در ایجاد کانسر پروستات نقش موثری دارد.
چاقی و رژیم غذایی
نحوه بروز کانسر پروستات و مرگ و میر ناشی از آن با میزان مصرف چربی همپوشانی قابل توجهی دارد ولی اگرچه مطالعات اپیدمیولوژیک ارتباط قابل توجهی بین نوع و میزان مصرف چربی و بروز کانسر پروستات را مطرح می کند، در بیماران چاق احتمال بروز کانسر Low-grade کاهش و احتمال بروز کنسر High-grade افزایش می یاید.
ژن ها
در تعدادی از مطالعات بروز فامیلیال کانسر پروستات و کانسر پستان گزارش شده و ۲ ژن مهم موثر در کنسر پستان شامل BRCA1 و BRCA2 در مواردی از کانسر پروستات هم دخیل بوده است.
ریسک کانسر پروستات در مردان حاصل BRCA2 ، ۲ برابر افراد فاقد این ژن بوده و این ریسک در صورت دارابودن BRCA2 در حدود ۷-۵ برابر افزایش می یاید و همچنین ERCA2 با بروز کانسر در سنین پایین مرتبط است.
بخوانید : بیماری پروستات چیست؟
Chemoprevention
در ادامه مطلب علت بیماری های پروستات ابزار مورد استفاده در پیشگیری از سرطان شامل تغییرات در سبک زندگی (تغییر رژیم غذایی- توقف مصرف سیگار و ورش منظم) و Chemoprevention (یعنی استفاده از برخی مواد طبیعی با سنتتیک غیر سمی است که پیشگیری از کانسر می شود) است.
بروز و شیوع بالای کانسر پروستات و میزان بالای مرگ و میر آن و عوارض بالای مربوط به درمان های جراحی آن (بی اختیاری ادراری ، ناتوانی جنسی) و عوارض هورمونی ناشی از درمان غیرجراحی، این بیماری را به هدفی مناسب برای Chemoprevention تبدیل کرده است.
فیناستراید
با توجه به این که وجود آندروژن ها برای ایجاد کانسر پروستات الزامی است و در مردان مبتلا به نقص مادرزادی در آنزیم ۵ α-Reductase، کانسر پروستات و BPH ایجاد نمی شود. فیناستراید به عنوان دارویی مناسب جهت ایجاد نقص اکتسابی در آنزیم ۵ α-Reductase تیپ II و پیشگیری از کانسر پروستات مطرح شده است. استفاده از فیناستراید ریسک کانسر پروستات را ۲۵% کاهش می دهد.
استاتین ها
استاتین ها به طور گسترده ای جهت کاهش کلسترول خون تجویز می شوند و ثابت شده که استفاده کنندگان آن سطح سرمی PSA پایین تری دارند و اثر محافظتی آن در کانسر پروستات پیشرفته نشان داده شده است.
پاتولوژی کانسر پروستات
Prostatic Intraepithelial Neoplasia (PIN)
PIN به آسینی های پروستات که از لحاظ ساختاری نرمال هستند ولی به وسیله سلول های آتیپیک مفروش شده اند گفته می شود. در گزارش پاتولوژی صرفا موارد (HGPIN) High – grade ذکر می شود. HGPIN می تواند زمینه سازی برای آدنوکارسینوم های با grade متوسط به بالا باشد و با تومورهای Low-grade ارتباط مشخصی ندارد.
در Follow-up این بیماران به طور میانگین در ۴/۲۶% موارد، ریسک کانسر پروستات وجود دارد. اگر در بیوپسی Extended اولیه بیماری فقط یک کانون HGPIN گزارش شد، در غیاب سایر اندیکاسیون های بالینی، نیازی به بیویسی مجدد در طی سال اول فالوآپ وجود ندارد ولی در موارد مشاهده بیش از یک کانون HGPIN، بیوپسی مجدد طی یک سالی که باید حتما به صورت extended باشد توصیه شده است.
آدنوکارسینوم پروستات
شایع ترین محل بروز کانسر پروستات در قسمت پریفرال پروستات است و در موارد کمی تومور محدود به Transition Zone می باشد. آدنوکارسینوم پروستات در ۸۵% موارد چند کانونی است و در اغلب موارد به جز تومور اصلی بقیه تمورها، کوچک و Low-grade و کم اهمیت هستند و فقط در ۲۰% موارد، تومور طرف مقابل تومور اصلی از نظر اندازه و درجه و مارژین دارای نشانه ای با پیش آگهی بد است.
گسترش موضعی تومور می تواند باعث درگیری Seminal Vesicle شود که شایع ترین راه درگیری آن به روش مستقیم و از طریق خارج شدن تومور از قاعده پروستات و درگیری بافت های نرم اطراف Seminal Vesicle و نهایتا خود Seminal vesicle است.
راه کمتر شایع درگیری Seminal Vesicle از طریق مجاری انزالی و از و غیرشایع ترین روش درگیری آن از طریق متاستاز به Seminal vesicle می باشد. در موارد پیشرفته تر، امکان درگیری رکتوم از طریق گسترش موضعی تومور وجود دارد. شایع ترین محل های متاستاز کانسر پروستات غدد لنفاوی و استخوان است.
گرید (grade)
در ادامه مطلب علت بیماری های پروستات پذیرفته شده ترین روش grading کانسر پروستات، سیستم گلیسون است که براساس الگوی غددی تومور در بزرگنمایی نسبتا پایین تعیین می شود و یافته های سیتولوژی در این سیستم جایگاه ندارد.
هم شایع ترین نما و هم دومین نمای شایع در پاتولوژی کانسر پروستات دارای اهمیت بوده و لذا هر دو grading در این کانسر لحاظ می شود. Grade I نشان دهنده بیشترین تمایز و grade ۵ نشان دهنده پایین ترین میزان تمایز بوده و مجموع این دو نما به صورت Gleason score با Gleason sum بیان می شود که بین (۲-۱۰) متغیر است.
باید در نظر داشت که grade 4 نسبت به grade ۳، دارای پیش آگهی بسیار بدتری است و اگر جواب پاتولوژی نمونه رادیکال پروستاتکتومی، (۳+۴) گزارش شود پیش آگهی بالاتری نسبت به نمونه (۴+۳) دارد.
در صورت گزارش موارد آتیپیک (atypical) در نمونه بیوپسی پروستات، با توجه به این که در حدود ۴۰% موارد احتمال وجود کانسر مطرح است، بدون توجه به یافته های بالینی باید بیوپسی مجدد به صورت extended انجام شود که این کار در صورت تأیید آتی پی به وسیله اروپاتولوژیست با تجربه صورت می گیرد.
سایر پاتولوژی های بدخیم پروستات
Small cell carcinoma
در نیمی از موارد به صورت مختلط و همراه با آدنوکارسینوم دیده می شود. متوسط بقای بیمار مبتلا به Small cell کمتر از یک سال است. این کارسینوم می تواند ADH و ACTH تولید کند.
کارسینوم داکتال پروستات
کمتر از ۱% کانسرهای پروستات را تشکیل می دهد. ممکن است در ناحیه Large Periurethral duct ایجاد شود و علائم انسدادی و هماچوری ایجاد کند، همچین در این نوع کانسر، PSA نرمال و DRE طبیعی شایع است.
برخورد با این کانسر باید مانند برخورد با یک کانسر دارای تهاجم بالا باشد و پیش آگهی آن با آدنوکارسینوم با گلیسون اسکور ۸ برابر است.
اسکواموس سل کارسینوم
نادر بوده و بیمار مبتلا به آن بقای کمی دارد. متاستازهای استئولیتیک دارو و در متاستاز آن میزان اسید فسفاتاز سرم بالا نمی رود.
رابدومیوسارکوم
شایع ترین تومور مزانشیمال پروستات است که فقط در اطفال دیده می شود.
لیومیوسارکوم
شایع ترین سارکوم پروستات در بالغین است.
کارسینوم اوروتلیال
۴-۱% کارسینوم های پروستات کارسینوم های اوروتلیال اولیه با منشأ پروستات هستند و نیمی از بیماران در stageهای بالا مراجعه می نمایند و ۲۰% در زمان مراجعه متاستاز دارند.
کارسینوم اوروتلیال پروستات به طور شایع تری در بیماران با سابقه CIS مثانه دیده می شود و در حدود ۴۰% بیمارانی که به علت کانسر مثانه تحت سیستوپروستاتکتومی قرار گرفته اند درگیری پروستات دیده می شود و در صورتی که این درگیری به صورت intraductional باشد. تأثیر منفی روی پیش آگهی بیماری نخواهد داشت ولی در موارد درگیری استرومای پروستات پروگنوز بیمار بدتر است.
تمایر نورواندرکرین
در ادامه مطلب علت بیماری های پروستات حتی در آدنوکارسینوم های عادی هم می توان گاهی شواهدی از تمایز نورواندوکرین را مشاهده کرد و نهایتا در همه کانسرها رخ می دهد و در صورت گسترده شدن این حالت ها بیماری شدید تر شده و به هورمون درمانی مقاوم می گردد ولی هنوز مطالعه ای که بتواند دقیقا رابطه بین میزان تمایز نورواندوکرین و پیش آگهی کانسر پروستات را تعیین کند، انجام نشده است.
بخوانید : بیماری های پروستات
سونوگرافی پروستات و بیوپسی پروستات
در تمام افرادی که PSA بالا یا معاینه رکتال غیرعادی دارند، بیوپسی پروستات با گاید سونوگرافی از راه رکتوم لازم است.
آمادگی بیمار
در مواردی که رکتوم پر باشد از انما استفاده می شود. بیمار باید از نظر علائم پروستاتیت و سابقه بیماری دریچه ای بررسی شود. بهتر است بیمار مصرف آسپیرین و NSAID را حداقل از ۷ روز قبل قطع کند و نیز داروهای آنتی کواگولان باید قطع شود.
پروفیلاکسی آنتی بیوتیک با فلوروکینولون ها برای همه بیماران انجام می شود. در بیماران دریچه ای قلبی پروفیلاکسی مثل سایر اعمال جراحی توصیه می گردد. معمولا از بی حسی موضعی استفاده شده و بیهوشی عمومی لازم نیست. میزان درد در جوان ها بیشتر از پیرها است.
امیدواریم از این مطلب که در سایت دکتر حجت سلیمی متخصص اورولوژی منتشر شده است اطلاعات کافی را به دست آورده باشید. اگر درخصوص مطلب علت بیماری های پروستات سوالی دارید، در قسمت دیدگاه ها برای بنویسید و سوال خود را بپرسید. دکتر حجت سلیمی در کمترین زمان ممکن شخصا به آن پاسخ میدهد.
