بدخیمی مثانه چیست؟
سرطان مثانه، از بدخیمی‌های شایعی است که از سلول‌های مثانه منشا می‌گیرد. مثانه اندام عضلانی توخالی در قسمت تحتانی شکم است که وظیفه ذخیره ادرار را برعهده دارد.
اغلب سرطان‌های مثانه از سلول‌های اوروتلیال که قسمت داخل مثانه را می‌پوشانند، منشا می‌گیرند. این سلول‌ها در کلیه‌ها و لوله‌هایی که کلیه‌ها را به مثانه مربوط می‌کنند (میزنای) نیز حضور دارند. سلول‌های اوروتلیال این نواحی نیز می‌توانند بدخیم شوند اما احتمال بدخیم شدن این سلول‌ها در مثانه بسیار بیشتر است.
سرطان‌ها در اثر رشد و تقسیم خارج کنترل سلول‌ها بوجود می‌آیند. عوامل محیطی و ژنتیکی فروانی در ابتلای فرد به بدخیمی‌ها نقش دارند. مهمترین نکته در درمان سرطان‌ها و کاهش عوارض ناشی از آن‌ها، تشخیص زودهنگام است. بهتر است در صورت وجود هرگونه علامت مشکوک، هر چه سریع‌تر توسط پزشک بررسی شوید.
بسیاری از بدخیمی‌های مثانه، در مراحل اولیه و هنگامی که به راحتی قابل درمان هستند شناسایی می‌شوند. اما احتمال عود مجدد این بدخیمی‌ها حتی پس از درمان کامل نیز وجود دارد. به همین دلیل به مبتلایان به سرطان‌های مثانه توصیه می‌شود که به شکل منظم توسط اورولوژیست بررسی شوند.
در ادامه مطلب با علایم، نشانه‌ها، ریسک فاکتورهای سرطان مثانه بیشتر آشنا می‌شویم.
علایم و نشانه‌های سرطان مثانه چیست؟
علایم و نشانه‌هایی که ممکن است در اثر بدخیمی‌های مثانه ایجاد شود، شامل موارد زیر است:
- هماچوری (خون در ادرار): وجود خون در ادرار ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز یا قهوه‌ای شود. گاهی وجود خون در ادرار تنها توسط تست‌های آزمایشگاهی قابل ردیابی است.
- درد در هنگام ادرار
- افزایش دفعات دفع ادرار
- درد پشت
در صورت تغییر رنگ ادرار یا وجود هرگونه علامت نگران کننده دیگر بهتر است توسط پزشک متخصص اورولوژی بررسی شوید.
علت سرطان مثانه چیست؟
بدخیمی‌های مثانه با تغییر یا جهش در دی‌ان‌ای سلول‌های اوروتلیال پوشاننده سطح داخلی مثانه آغاز می‌شود. این جهش‌ها باعث از کار افتادن مکانیسم‌های دفاعی سلولی که از رشد و تقسیم بیش از اندازه سلول جلوگیری می‌کنند، می‌شوند. دسته دیگری از جهش‌ها، باعث افزایش تولید پروتئین‌های تحریک رشد و تقسیم سلولی می‌شوند. این سلول‌های تغییر یافته، باعث ایجاد بدخیمی در مثانه می‌شوند. سرطان‌های مثانه می‌توانند باعث تخریب بافت مثانه شده و در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع با متاستاز یا مهاجرت به سایر نقاط بدن، باعث درگیری سایر ارگان‌ها و سیستم‌های بدن شوند.
انواع بدخیمی های مثانه
سلول‌های مختلفی در مثانه می‌توانند دچار تغییرات شده و منشا بدخیمی قرار بگیرند. براساس نوع سلول درگیر، برنامه درمانی نیز تغییر می‌کند.
انواع بدخیمی‌های مثانه شامل موارد زیر است:
- اوروتلیال کارسینوما: اوروتلیال سل کارسینوما که در گذشته ترنزیشنال سل کارسینوما نامیده می‌شد، شایع‌ترین نوع بدخیمی مثانه است. این سلول‌ها بخش داخلی مثانه را می‌پوشانند و خاصیت ارتجاع پذیری مثانه را ممکن می‌سازند. این سلول‌ها در نواحی دیگر سیستم ادراری و تناسلی، مانند: میزنای، میزراه و کلیه‌ها نیز یافت می‌شوند. سلول‌های این نواحی از بدن نیز می‌توانند منشا اوروتلیال سل کارسینوما قرار بگیرند.
- اسکوآموس سل کارسینوما: این دسته از سرطان‌های مثانه با آزار مزمن مثانه، برای مثال: عفونت مزمن یا استفاده طولانی از کاتتر و سوند، ارتباط دارند. این دسته از بدخیمی‌های مثانه نادر بوده و بیشتر در نواحی از دنیا که عفونت شیستومیازیس در آن‌ها رایج است، یافت می‌شوند.
- آدنوکارسینوما: این دسته بسیار کم‌یاب از بدخیمی‌های مثانه، از سلول‌های غددی ترشح کننده موکوز حاضر در سطح داخلی مثانه، منشا می‌گیرند.
در ایجاد برخی از سرطان‌های مثانه، بیش از یک نوع سلول نقش دارند.
ریسک فاکتورهای سرطان مثانه
عوامل و شرایطی که احتمال ابتلا به بدخیمی‌های مثانه را افزایش می‌دهند، شامل موارد زیر است:
- اعتیاد به سیگار و مواد دخانی: مصرف سیگار و سایر مواد دخانی، با افزایش مقدار مواد شیمیایی آسیب‌زا در ادرار، باعث آسیب و ایجاد جهش در سلول‌های مثانه می‌شود.
- افزایش سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان مثانه افزایش می‌یابدو بسیاری از مبتلایان به بدخیمی‌های مثانه، بیش از ۵۵ سال سن دارند.
- جنس مذکر: احتمال ابتلا به انواع بدخیمی‌های مثانه در مردان بیشتر است.
- تماس با برخی از مواد شیمیایی خاص: کلیه‌ها نقش مهمی در دفع مواد شیمیایی آسیب‌زا دارد. حضور این مواد در ادرار باعث ایجاد جهش و آسیب به دی‌ان‌ای در سلول‌های مثانه می‌شود.
- سابقه دریافت درمان برای سایر بدخیمی‌ها و سرطان‌ها: شیمی درمانی و رادیوتراپی نواحی لگن و شرمگاهی احتمال ابتلا به بدخیمی‌های مثانه در آینده را افزایش می‌دهد.
- التهاب مزمن مثانه: التهاب مزمن یا تکرار شونده مثانه (سیستیت) که ارتباط نزدیکی با استفاده از کاتتر و انگل‌هایی مانند شستوزوما دارد، می‌تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به اسکوآموس سل کارسینومای مثانه شود.
- سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان مثانه: در صورت سابقه ابتلا به سرطان مثانه، احتمال عود مجدد وجود دارد. احتمال ابتلا در افرادی که شخصی از اقوام نردیک خانواده آن‌ها سابقه ابتلا به بدخیمی‌های مثانه را دارند، بیشتر است. مبتلایان به سندروم‌های ژنتیکی و فامیلی، مانند: سندروم لینچ از احتمال بیشتری برای ابتلا به بدخیمی‌های مثانه برخوردارند.
پیشگیری از سرطان مثانه چگونه است؟
با اینکه هیچ راه تضمین شده‌ای برای پیشگیری از ابتلای به سرطان‌های مثانه وجود ندارد، اما رعایت موارد زیر باعث کاهش احتمال ابتلا به بدخیمی‌های مثانه می‌شود:
- ترک مصرف سیگار و مواد دخانی: عدم مصرف و سیگار و سایر مواد دخانی، یا ترک مصرف آن‌ها نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان‌ها و بدخیمی‌های مثانه دارد.
- رعایت نکات ایمنی در هنگام کار با مواد شیمیایی: رعایت نکات ایمنی لازم، هنگام کار با مواد شیمیایی ریسک ابتلا به بدخیمی‌های مثانه را کاهش می‌دهد.
- مصرف میوه و سبزیجات در رژیم غذایی روزانه: آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در میوه‌ها و سبزیجات، نقش مهمی در محافظت سلول‌های مثانه در مقابل عوامل جهش‌زا و آسیب زننده به دی‌ان‌ای دارند.
امیدواریم از این مطلب که در سایت دکتر حجت سلیمی متخصص اورولوژی منتشر شده است اطلاعات کافی را به دست آورده باشید. اگر درخصوص مطلب ” سرطان مثانه چیست “ سوالی دارید، در قسمت دیدگاه ها برای بنویسید و سوال خود را بپرسید. دکتر حجت سلیمی در کمترین زمان ممکن شخصا به آن پاسخ می‌دهد.
