کیست بیضه یا اسپرماتوسل چیست؟ (علایم، تشخیص و درمان)

اسپرماتوسل (کیست بیضه) چیست؟

اسپرماتوسل (کیست بیضه) یک ساک یا کیست کوچک پر از مایع در اپی‌دیدیم (لوله پیچ خورده بزرگی که وظیفه ذخیره و انتقال اسپرم‌ها را برعهده دارد.) است. اسپرماتوسل‌ها که کیست بیضه هم نامیده می‌شوند، در بسیاری از موارد باعث عارضه یا نازایی نمی‌شوند، اما گاهی درمان جراحی ممکن است نیاز باشد. نکته مهم افتراق این بیماری از سایر بیماری‌هایی است که باعث ایجاد توده و کیست در بیضه می‌شوند. در صدر آن‌ها سرطان‌های بیضه قرار دارند که نیاز به درمان فوری دارند. در نتیجه مراجعه زودهنگام به پزشک هنگام لمس توده در بیضه الزامی است. در این مطلب نگاهی اجمالی به اسپرماتوسل، روش‌های تشخیص، درمان، عوارض و ریسک فاکتورهای آن می‌اندازیم.

علایم کیست بیضه چیست؟

در بسیاری از موارد اسپرماتوسل علایمی ایجاد نکرده و در طول زمان رشد نمی‌کند. اگر اندازه آن به حد کافی بزرگ شود، علایم و نشانه‌های زیر قابل انتظار است:

• احساس درد و حس ناخوشایند در سمت بیضه درگیر
• احساس سنگینی در بیضه درگیر
• احساس پری در قسمت فوقانی و بالای بیضه‌ها

چه زمانی برای درمان کیست بیضه به پزشک مراجعه کنیم؟

این بیماری در بسیاری از مواقع باعث ایجاد علامت خاصی نمی‌شود. ممکن است خود فرد یا پزشک در حین معاینه‌های روتین به‌وجود آن پی ببرد. بهتر است در صورت احساس توده، سفتی، بزرگ شدگی، هرگونه تغییر در قوام، درد و احساس ناراحتی در بیضه به پزشک متخصص اورورلوژی مراجعه شود. برخی از این علایم در اثر بیماری‌های جدی بوجود می‌آیند و نیاز به تشخیص و درمان زودهنگام دارند.

مطلب مرتبط : آشنایی با بیماری های بیضه

علت ایجاد اسپرماتوسل چیست؟

علت دقیق ایجاد اسپرماتوسل شناخته شده نیست. این بیماری ممکن است در اثر ایجاد انسداد در یکی از لوله‌های اپی‌دیدیم ایجاد شود.

ریسک فاکتور های کیست بیضه چیست؟

ریسک فاکتور خاصی برای اسپرماتوسل شناخته نشده است. در برخی از تحقیقات از احتمال افزایش ابتلا به اسپرماتوسل در آقایانی که مادرانشان در دوران حاملگی، داروهای خاصی را استفاده کرده‌اند، اشاره شده است.

عوارض اسپرماتوسل چیست؟

اسپرماتوسل در اغلب موارد باعث عارضه خاصی نمی‌شود. با این وجود در صورت دردناک بودن یا رشد بیش از حد جراحی ممکن است نیاز باشد. جراحی اسپرماتوسل ممکن است با آسیب به اپی‌دیدیم با وازدفران باعث نازایی در فرد شود. از دیگر عوارض جراحی اسپرماتوسل، احتمال عود این بیماری پس از جراحی است.

پیشگیری از اسپرماتوسل چگونه است؟

مهمترین نکته در پیشگیری از کیست بیضه، معاینه منظم و ماهیانه بیضه‌ها توسط خود شخص است. بهتر در صورت احساس هرگونه توده، کیست و احساس غیرطبیعی در بیضه‌ها برای معاینه به پزشک متخصص اورولوژیست مراجعه شود.

بهترین زمان برای معاینه بیضه‌ها پس از حمام آب گرم است، گرما باعث ریلکس و آزاد شدن اسکروتوم شده و امکان معاینه و یافتن توده را آسان‌تر می‌کند.

برای معاینه بیضه بهتر است به شکل زیر عمل شود:

• در مقابل یک آینه بایستید، پوست اسکروتوم را برای هرگونه ضایعه و برآمدگی بررسی کنید.
• هر بیضه را با هر دو دست معاینه و لمس کنید، انگشت اشاره و سوم را در زیر بیضه قرار داده و انگشت شست در بالای بیضه قرار می‌گیرد.
• به آرامی بیضه را بین انگشتان خود حرکت دهید، بیضه نرمال نرم، بیضوی شکل و تاحدودی سفت است. در بسیاری از موارد به شکل طبیعی یکی از بیضه‌ها از دیگری بزرگتر است.

با انجام منظم این معاینه ساده، امکان تشخیص هرگونه تغییر در بیضه‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن امکان‌پذیر شده و با درمان و تشخیص به‌موقع از عوارض احتمالی جلوگیری می‌شود.

تشخیص اسپرماتوسل چگونه است؟

تشخیص اسپرماتوسل با معاینه است. با اینکه اسپرماتوسل در بسیاری از موارد باعث ایجاد درد نمی‌شود، اما ممکن است معاینه دردناک باشد.

ممکن است برای تشخیص قطعی اسپرماتوسل انجام تست‌های زیر نیاز باشد:

• ترنس ایلومینیشن: در این تست یک منبع نور را به اسکروتوم نزدیک می‌کنند. این تست برای افتراق توده‌ها و کیست‌های پر از مایع از توده‌ها و کیست‌های دیگر انجام می‌شود.
• سونوگرافی: در صورتی که تست ترنس ایلومینیشن نتواند به خوبی ماهیت کیست و توده را مشخص کند از سونوگرافی برای رد برخی از علل مهم‌تر توده و کیست در بیضه مانند: بدخیمی‌ها و سرطان‌های بیضه استفاده می‌شود.

درمان اسپرماتوسل چگونه است؟

با اینکه احتمال از بین رفتن اسپرماتوسل به خودی‌خود پایین است، اما در بسیاری از موارد درمان نیاز نیست. اسپرماتوسل در موارد محدودی باعث ایجاد عارضه و درد می‌شوند. در صورت وجود درد و احساس ناراحتی ممکن است پزشک استفاده از مسکن‌ها را توصیه کند.

گاهی اسپرماتوسل نیاز به درمان‌ دارد:

• درمان جراحی: به درمان جراحی اسپرماتوسل، اسپرماتوسلکتومی می‌گویند. این جراحی عموما به شکل سرپایی، با بی‌حسی موضعی یا بی‌هوشی انجام می‌شود. در این جراحی پزشک با ایجاد یک برش کوچک در اسکروتوم اقدام به جدا کردن اسپرماتوسل از اپی‌دیدیم می‌کند. احتمال عود مجدد، آسیب به اپی‌دیدیم و وازدفران از عارضه‌های احتمالی این روش درمانی هستند.
• آسپیریشن: در این روش که در موارد محدودی انجام می‌شود، پزشک با وارد کردن سوزن ظریفی به اسپرماتوسل(کیست بیضه) اقدام به تخلیه مایع آن می‌کند. احتمال آسیب به اپی‌دیدیم و عود مجدد اسپرماتوسل پس از درمان با این روش وجود دارد. پزشک ممکن است برای جلوگیری از عود اسپرماتوسل، پس از تخلیه مایع، اقدام به تزریق مواد شیمیایی خاصی به داخل آن کند.

امیدواریم از این مطلب که در سایت دکتر حجت سلیمی متخصص اورولوژی منتشر شده است اطلاعات کافی را به دست آورده باشید. اگر درخصوص مطلب کیست بیضه سوالی دارید، در قسمت دیدگاه ها برای بنویسید و سوال خود را بپرسید. دکتر حجت سلیمی در کمترین زمان ممکن شخصا به آن پاسخ می‌دهد.