تشخیص تنگی مجرای ادرار میتواند پروسۀ پیچیدهای باشد که نیاز به معاینۀ کامل و دقیق سیستم ادراری داشته باشد. یکی از ابزارهای تشخیص این بیماری که به طور گسترده و معمول توسط متخصصین ارولوژی استفاده میشود عکس RUG یا Retrograde UrethroGram است.
روش گرفتن عکس رنگی RUG به این شکل است که متخصص مادۀ حاجب (کنتراست) را وارد مجرای ادرار میکند و تنگی مجرا و عملکردش را با استفاده از دستگاه رادیولوژی بررسی میکند. عکس RUG به تشخیص و ارزیابی مشکلات مجرای ادرار کمک میکند. گرفتن عکس رنگی RUG عمل بسیار متداولی است و در بیمارستان یا کلینیک انجام میشود.
یورتروگرافی رتروگراد یا عکس رنگی مجرای ادرار (RUG) چیست؟
یورتروگرافی رتروگراد یا عکس رنگی مجرای ادرار (RUG) به بررسی مجرای ادرار آقایان با استفاده از رادیولوژی گفته میشود. عکس RUG مواردی را نشان میدهد که در عکس معمولی قابلمشاهده نیست. مجرای ادرار لولهای است که ادرار را از مثانه به بیرون بدن میبرد. از مایع شفاف یا مادۀ حاجب رادیولوژی برای مشخص کردن مجرای ادرار استفاده میشود. بهاینترتیب متخصص میتواند مجرای ادرار را با استفاده از اشعه ایکس بررسی کند و تنگی مجرای ادرار را تشخیص دهد.
لولۀ نیمهشفافی را در نظر بگیرید که مایعی رنگی درونش در حرکت است. اگر مایع شکل لوله را به خود بگیرد و آن را بدون هیچ انسدادی پر کند، آنگاه همه چیز عادی است و مشکل تنگی مجرای ادرار وجود ندارد.
تصویر زیر نمونهای از RUG نرمال است. به باز و بدون گرفتگی بودن ناحیۀ آلتی و پیازی (بولبار) توجه کنید. عکس زیر نشان میدهد که مجرای ادرار کاملاً عادی و سالم است.
حال به نمونهای از عکس RUG توجه کنید که مورد شدیدی از تنگی مجرای ادرار را نشان میدهد. دقت کنید که همان بخشها در این عکس مسدود است و مایع مجبور است از مسیری تنگ عبور کند.
عکس رنگی RUG در تشخیص صحیح یا تصمیمگیری دربارۀ روش درمان به پزشک کمک میکند. پزشکان برای بررسی مشکلات مختلفی مانند به سختی ادرار کردن یا جهت معاینۀ پس از عمل دستور گرفتن عکس RUG را میدهند. اگر سؤالی دربارۀ دلیل یا نحوۀ گرفتن عکس RUG دارید، حتماً با پزشک معالجتان مشورت کنید.
آمادگی قبل از عکسبرداری RUG
گرفتن عکس RUG به آمادگی خاصی نیاز ندارد. خوردن و آشامیدن قبل و بعد از عکسبرداری اشکالی ندارد. اگر داروی خاصی را بهطور منظم مصرف میکنید یا به دیابت مبتلا هستید و تحتدرمان با انسولین هستید، داروها را طبق معمول مصرف کنید و برنامۀ غذایی همیشگیتان را رعایت کنید. فقط حتماً به دو نکتۀ زیر دقت کنید:
- مثانه را قبل از عکسبرداری کاملاً خالی کنید.
- تمام وسایل فلزی مانند حلقه، انگشتر، ساعت، پیرسینگ، جواهرات و… را از خود جدا کنید.
عکسبرداری RUG چگونه است؟
عکس RUG در بیمارستان، اتاق عمل یا مراکز رادیولوژی توسط پزشک یا تکنسین رادیولوژی گرفته میشود.
ابتدا از شما خواسته میشود که لباسهایتان را در بیاورید و گان بیمارستانی بپوشید. سپس باید روی تخت معاینه دراز بکشید و روش گرفتن عکس RUG برایتان توضیح داده میشود.
متخصص لولۀ پلاستیک استریل کوچکی به نام سوند (کاتتر) را وارد نوک آلت میکند و بالن کوچکی را باد میکند تا سوند را در جای خود نگه دارد.
سپس مادۀ حاجب وارد مجرای ادرار میشود و از شما خواسته میشود که در حالتهای مختلف دراز بکشید.
گاهی با توجه به موردی که پزشک قصد بررسی آن را دارد، متخصص مثانه را با استفاده از سوند با مادۀ حاجب پر میکند تا عکسهای بیشتری را هنگام دفع ادرار بگیرد.
سوند رادیولوژی پس از اتمام عکسبرداری بیرون کشیده میشود و میتوانید به خانه یا بخش برگردید.
عوارض عکسبرداری RUG
گرفتن عکس رنگی RUG عمل ایمنی است. اگرچه کمی خطر عفونت مجرای ادراری در این روش عکسبرداری وجود دارد، احتمال عفونت با عکسبرداری در شرایط استریل و رعایت دقیق رویههای کنترل عفونت به حداقل میرسد.
چنانچه از مادۀ حاجب برای عکسبرداری استفاده شود، اندکی احتمال بروز واکنش آلرژیک یا حساسیت وجود دارد. حساسیت خفیف از هر هزار تزریق در یک مورد مشاهده میشود و با عوارضی مانند راش، کهیر یا عطسه همراه است. واکنشهای شدیدتر مانند مشکلات تنفسی شیوع کمتری دارد. واکنشهای شدید و مرگبار بسیار نادر است و میزان شیوعشان یک در ۱۷۰۰۰۰ است.
همگی ما هر روز در معرض تشعشع زمینهای طبیعی قرار داریم. میزان دریافت اشعه هنگام گرفتن هر عکس رادیولوژی فقط کمی بیشتر میشود. دوز تشعشع در روشهای عکسبرداری مختلف متفاوت است. عکسبرداری در بخش رادیولوژی انجام میشود تا دریافت اشعه به حداقل برسد.
عکس RUG با استفاده از تجهیزات استریل گرفته میشود تا خطر عفونت به حداقل برسد. عکسبرداری RUG را در صورت لزوم میتوان پس از جراحی تکرار کرد.
هزینه عکسبرداری RUG
هزینۀ عکس RUG متغیر است و به عاملهایی مانند پزشک یا متخصص انجامدهنده، موقعیت جغرافیایی و پوشش بیمۀ درمانی بستگی دارد. بیمه خسارت عکسبرداری RUG را به احتمال زیاد پرداخت میکند، چرا که گرفتن عکس RUG اقدامی ضروری برای تشخیص تنگی مجرای ادرار است. هزینههای مربوط به بیمارستان یا کلینیک، ویزیت پزشک و وسایل متفاوت است.
جمعبندی
عکس رنگی RUG ابزار تشخیصی قطعی برای تشخیص دادن تنگی مجرای ادرار است. متخصص اورولوژی محل دقیق تنگی مجرای ادرار و طول دقیق گرفتگی را با توجه به عکس RUG تشخیص میدهد و بهترین روش درمان را توصیه میکند. عوارض عکس RUG خفیف و انگشتشمار است و گرفتن عکس رنگی RUG با ناراحتی بسیار ناچیزی همراه است.
پرسشهای پرتکرار
گرفتن عکس RUG چقدر طول میکشد؟
عکسبرداری RUG معمولاً ۳۰ دقیقه زمان میبرد.
پس از عکسبرداری RUG دچار چه مشکلاتی خواهم شد؟
ممکن است هنگام ادرار کردن احساس سوزش کنید و ادرارتان پس از عکسبرداری یک یا دو دفعه کمی خونآلود باشد. اگر مشکلات برطرف نشد یا دچار تب و درد کیسۀ بیضه شدید، فوراً مشکلتان را به پزشک گزارش بدهید.
گرفتن عکس RUG درد دارد؟
هنگام وارد کردن سوند کمی احساس ناراحتی خواهید کرد. البته داروی بیحسی قبل از ورود سوند به کار برده میشود تا دردتان به حداقل برسد. همچنین میتوانید داروهای مسکن بدوننسخه مانند ایبوپروفن را ۳۰ دقیقه تا یک ساعت قبل از عکسبرداری RUG مصرف کنید تا درد کمتر شود.
عکسبرداری RUG عوارض جانبی دارد؟
عکسبرداری RUG عوارض جانبی شایعی ندارد، فقط ممکن است کمی دچار ناراحتی شوید و ادرار کردن پس از عکسبرداری برایتان سخت شود. حساسیت به مادۀ حاجب (کنتراست) باعث بروز عوارض خفیف تا شدیدی میشود، البته بروز حساسیت مشکل بسیار نادری است.
