قطره قطره آمدن ادرار و سختی در دفع آن مشکلی بسیار جدی است که نشان از یک عارضه زمینهای دارد. قطره قطره آمدن ادرار معمولاً در مردان به دلیل بزرگی خوشخیم پروستات و یا تنگی مجرای ادرار و سنگ مثانه به وجود میآید. با اینحال قطره قطره آمدن ادرار در زنان نیز دیده میشود و علت آن معمولاً عفونت مجرای ادرار است. درمان قطره قطره آمدن ادرار بستگی به بیماری زمینهای آن دارد.
دلایل قطره قطره آمدن ادرار و راههای درمان
مشکل در دفع ادرار و قطره قطره آمدن ادرار معمولاً به دلیل وجود مانعی در مسیر ادرار است. بیماریهای مختلفی میتوانند در مجرای دفع ادرار ایجاد انسداد کنند و باعث قطره قطره آمدن ادرار شوند. شایعترین موارد مربوط به علت قطره قطره آمدن ادرار شامل موارد زیر است:
بزرگی خوشخیم پروستات
در مردان، بزرگی پروستات میتواند سبب وارد شدن فشار بر مجرای ادراری شود. این مجرا در واقع لولهای است که ادرار را از طریق مثانه از بدن خارج میکند. با افزایش سن در مردان، پروستات بزرگ شده و امکان دارد سبب بروز برخی از مشکلات شود. این امر میتواند سبب دشواری در ادرار کردن و در نهایت قطره قطره آمدن ادرار شود.
علائم بزرگی خوشخیم پروستات
بزرگ شدن پروستات میتواند سبب بروز مشکل برای مثانه و یا انسداد مثانه شود. نیاز به دفع مکرر ادرار معمولاً یکی از علائم شایع این عارضه است. امکان دارد این حالت هر ۱ تا ۲ ساعت و خصوصاً در زمان شب ایجاد شود.
دیگر علائم شامل:
- تخلیه ناکامل: احساس پر بودن مثانه حتی پس از دفع ادرار
- دفعات زیاد دفع ادرار: نیاز به دفع مکرر ادرار حدود هر ۱ تا ۲ ساعت یک بار
- دفع نامنظم و متناوب ادرار: نیاز به توقف و آغاز دفع ادرار به صورت مکرر
- نیاز فوری به دفع ادرار: احساس نیاز فوری به دفع ادرار به صورتی که شخص نمیتواند بیشتر از زمان معینی صبر کند.
- جریان ضعیف ادرار: ضعیف بودن جریان ادرار
- وارد آوردن فشار در زمان دفع ادرار: دشواری در آغاز دفع ادرار یا نیاز به وارد آوردن فشار جهت دفع ادرار.
- شب ادراری: نیاز به بیداری شدن در زمان شب بیش از دو بار جهت دفع ادرار.
در صورتی که بزرگی خوشخیم پروستات شدید شود، امکان دارد شخص قادر به دفع ادرار نباشد. این حالت بایستی سریعا درمان شود.
درمان بزرگی خوشخیم پروستات
معمولاً در صورتی که بزرگی خوشخیم پروستات سبب بروز مشکلات شدید مرتبط با ادرار کردن نشود و یا بر کیفیت زندگی شخص اثر نگذارد، به درمان نیازی نمیباشد. ولی در موارد شدید به درمان نیاز است. برخی از گزینههای درمان این عارضه شامل:
- نظارت بر عارضه: نظارت بر عارضه بدون درمان فوری (در صورتی که علائم خفیف باشند و یا سبب بروز مشکل نشوند)
- مصرف دارو: مصرف داروهای مسدودکننده آلفا (مانند تامسولوسین) جهت شل کردن پروستات و داروهای مهارکننده ۵_آلفا ردوکتاز (مانند فیناستراید) برای کوچک کردن پروستات.
- روشهای کمتهاجمی: شامل روشهایی مانند برداشتن پروستات از طریق مجرای ادراری (TURP)، برش پروستات از طریق مجرای ادراری (TUIP) و لیزردرمانی برای برداشتن یا کاهش بافت پروستات.
- لیفت پروستات از طریق مجرای ادراری: لیفت پروستات از طریق مجرای ادراری یک روش کمتهاجمی است که سبب لیفت و نگه داشتن بافت بزرگ شده پروستات و باز شدن مجرای ادراری میشود.
- جراحی: شامل روشهای تهاجمی جراحی مانند پروستاتکتومی باز میباشد.
تنگی مجرای ادرار
مجرای ادراری لولهای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت میکند.
معمولاً این مجرا جهت جریان یافتن آزادانه ادرار به اندازه کافی گشاد میباشد. تنگ شدن این مجرا میتواند سبب محدودیت جریان ادرار شود. این عارضه به عنوان تنگی مجرای ادرار شناخته میشود. تنگی مجرا معمولاً در اثر ایجاد بافت اسکار بروز میکند و میتواند سبب انسداد جریان ادرار و قطره قطره آمدن ادرار بعد از تخلیه مثانه شود.
تنگی مجرا عارضهای است که معمولاً در مردان بروز میکند.
علائم تنگی مجرای ادرار
تنگی مجرا میتواند سبب بروز علائم مختلف خفیف تا شدید شود. برخی از علائم این عارضه شامل:
- جریان ضعیف ادرار یا کاهش حجم ادرار
- نیاز مکرر و ناگهانی به دفع ادرار
- احساس عدم تخلیه کامل مثانه پس از دفع ادرار
- بروز درد یا سوزش در زمان دفع ادرار
- ناتوانی در کنترل ادرار (بیاختیاری ادرار)
- درد در ناحیه لگن یا قسمت پایین شکم
- ترشحات مجرای ادرار
- ورم و درد در آلت تناسلی
- بروز خون در مایع منی یا ادرار
- تیره شدن ادرار
- ناتوانی در ادرار کردن (این عارضه بسیار جدی است و به درمان سریع نیاز دارد)
درمان تنگی مجرای ادراری
درمان مناسب این عارضه به شدت تنگی بستگی دارد و معمولاً توسط جراحی انجام میشود. البته بسته به شرایط شخص، گزینههای درمانی دیگر عبارتند از:
- نظارت فعال (ارزیابی دقیق عارضه)
- گشاد کردن یا کشش مجرا برای رفع علائم
- استنتگذاری مجرای ادراری
- اوروتروتومی یا برش مجرا از طریق دستگاه اسکوپ
- یورتروپلاستی یا جراحی بازسازی مجرای ادراری که معمولاً موثرترین روش محسوب میشود.
عفونت دستگاه ادراری
عفونت دستگاه ادراری میتواند سبب التهاب دستگاه ادراری و در نهایت بروز درد و دشواری در زمان دفع ادرار شود. این امر میتواند باعث قطره قطره آمدن ادرار شود.
علائم عفونت دستگاه ادراری
علائم عفونت مثانه شامل:
- درد و سوزش در زمان دفع ادرار
- تکرر ادرار
- احساس نیاز به ادرار کردن با وجود خالی بودن مثانه
- وجود خون در ادرار
- وجود فشار یا گرفتگی در ناحیه کشاله ران یا قسمت پایین شکم
علائم عفونت کلیه میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- لرز
- درد در قسمت پایین کمر یا در قسمت جانبی کمر
- حالت تهوع یا استفراغ
درمان عفونت دستگاه ادراری
مصرف آنتیبیوتیک متداولترین روش درمان این عارضه محسوب میشود. تمامی داروها بایستی تا زمان درمان کامل عارضه مصرف شوند (حتی زمانی که شخص احساس میکند که بهبود پیدا کرده است). جهت کمک به خروج باکتری از بدن بایستی مقادیر زیاد آب نوشیده شود. امکان دارد پزشک داروی مُسکن نیز تجویز کند. ممکن است پد حرارتی به تسکین درد کمک کند.
سنگ مثانه
سنگهای مثانه تودههای سخت مواد معدنی در مثانه میباشند. این سنگها در اثر تشکیل بلور توسط مواد معدنی در ادرار تولید میشوند. این حالت زمانی ایجاد میشود که شخص در تخلیه کامل مثانه دچار مشکل شود.
امکان دارد سنگهای کوچک مثانه بدون درمان دفع شوند ولی در برخی از مواقع این رفع این سنگها به مصرف دارو یا جراحی نیاز دارد. در صورت عدم درمان، امکان دارد سنگهای مثانه سبب بروز عفونت و دیگر عوارض شوند.
سنگهای مثانه میتوانند سبب تحریک پوشش مثانه و انسداد جریان ادرار و قطره قطره آمدن ادرار شوند.
علائم سنگ مثانه
در برخی از مواقع سنگ مثانه (حتی سنگهای بزرگ) سبب بروز هیچ مشکلی نمیشود. ولی اگر سنگ سبب تحریک دیواره مثانه یا انسداد جریان ادرار شود، علائم این عارضه شامل موارد زیر میباشد:
- تحریک قسمت پایین شکم
- درد در زمان ادرار
- تکرر ادرار
- وجود خون در ادرار
- کدر یا تیره بودن غیر طبیعی رنگ ادرار
درمان سنگ مثانه
روشهای درمان سنگ مثانه معمولاً شامل خارج کردن سنگ میباشد. این روشها شامل:
- سیستولیتو لاپاکسی: در این روش کمتهاجمی، پزشک ابزار سیستوسکوپ را جهت تعیین موقعیت سنگ، از طریق مجرای ادراری وارد مثانه میکند. سپس از لیزر یا امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) برای شکستن سنگ در قطعات کوچکتر استفاده میشود. سپس جهت خارج کردن قطعات کوچکتر، مثانه توسط مایع شستشو داده میشود.
- جراحی: در صورتی که سنگ مثانه بزرگ باشد، امکان دارد به جراحی باز برای خارج کردن آن نیاز باشد. متخصص اورولوژی از یک چاقوی تیز (اسکالپل) برای ایجاد برش کوچک در شکم و خارج کردن سنگ استفاده میکند. در صورتی که سنگ در اثر بزرگی خوشخیم پروستات ایجاد شده باشد، ممکن است متخصص بافت پروستات که سبب انسداد جریان ادرار شده باشد را نیز خارج کند.
التهاب پروستات
التهاب پروستات معمولاً سبب بروز درد یا دشواری در زمان دفع ادرار (و همچنین درد در کشاله ران، ناحیه لگن یا ناحیه تناسلی) میشود. عفونت باکتریایی در برخی از موارد سبب بروز این عارضه میشود.
غده پروستات تقریبا به اندازه گردو است و زیر مثانه قرار دارد. این غده بخش فوقانی مجرای ادراری را احاطه کرده است.
التهاب پروستات میتواند سبب بروز درد و دشواری در دفع ادرار شود.
علائم التهاب پروستات میتواند بسته به نوع عارضه متفاوت باشد. این علائم شامل:
- درد یا احساس سوزش در زمان دفع ادرار
- دشواری در دفع ادرار مانند قطره قطره آمدن ادرار یا توقف و مکث در زمان دفع ادرار
- تکرر ادرار خصوصا در زمان شب
- نیاز فوری به دفع ادرار
- ادرار کدر
- وجود خون در ادرار
- درد در قسمت شکم، کشاله ران یا قسمت پایین کمر
- درد در قسمت بین کیسه بیضه و مقعد
- درد در قسمت آلت تناسلی یا بیضهها
- انزال دردناک
- تب، لرز، درد عضلانی و دیگر علائم مشابه آنفولانزا (در زمان التهاب پروستات شدید ناشی از وجود باکتری)
بسته به شدت و نوع التهاب پروستات، درمان این عارضه شامل موارد زیر میباشد:
- مصرف آنتیبیوتیک: بسته به نوع التهاب پروستات (التهاب شدید باکتریایی، التهاب مزمن باکتریایی، التهاب غیر باکتریایی یا سندروم درد مزمن لگنی)، امکان دارد از آنتیبیوتیک برای درمان عفونتهای باکتریایی استفاده شود.
- داروهای مسدودکننده آلفا: این داروها برای شل کردن عضلات پروستات و گردن مثانه استفاده شده و سبب تسکین علائم عارضه میشوند.
- داروهای ضد التهابی: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی به کاهش درد و التهاب مرتبط با التهاب پروستات کمک میکنند.
- تغییر در نحوه زندگی: خودداری از مصرف غذاهای محرک و نوشیدنیهای الکلی، مصرف مقادیر کافی آب و خودداری از نشستن برای مدت طولانی به رفع علائم کمک میکند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی میتواند برای برخی از افراد مبتلا به سندروم درد مزمن لگنی سودمند باشد.
علت قطره قطره آمدن ادرار پیش یا پس از دفع
گاهی اوقات در هنگام دفع ادرار مشکلی پیش نمیآید و قطره قطره آمدن ادرار هنگامیکه فرد اقدام به دفع ادرار نمیکند و یا تازه دفع ادرار کرده است اتفاق میافتد. این موارد دلایلی هستند که شیوع کمتری دارند.
بیاختیاری ناشی از سرریز شدن ادرار
بیاختیاری سرریزی به این معنی است که شخص نیاز به دفع فوری ادرار دارد ولی تنها میتواند مقدار کمی از ادرار را دفع کند. این امر میتواند در اثر ضعیف بودن عضله مثانه یا انسداد مثانه بروز کند. در اثر عدم تخلیه مثانه به طور کامل، مثانه بیش از حد پر میشود. سپس با وجودی که شخص نیازی به دفع ادرار احساس نمیکند، ادرار نشت میکند.
این عارضه میتواند در اثر عارضههایی که بر اعصاب اثر میگذارند بروز کند. این عارضهها شامل دیابت و ام اس میباشند و امکان دارد سبب شوند تا تشخیص پر شدن مثانه برای شخص دشوار شود و یا باعث میشوند که انقباض مثانه با مشکل مواجه شود.
بیاختیاری سرریزی میتواند در اثر انسداد در دستگاه ادراری نیز بروز کند. این انسداد میتواند سنگ مثانه و یا تومور دستگاه ادراری باشد که سبب انقباض مجرای ادراری شده است. انسداد در مردان معمولاً در اثر بزرگ شدن غده پروستات، سرطان پروستات و یا باریک شدن مجرای ادراری بروز میکند.
علائم بیاختیاری سرریزی
علائم این عارضه شامل:
- سرریز شدن ناگهانی ادرار
- احساس پری مثانه (حتی پس از دفع ادرار)
- نشت ادرار در زمان خواب
- توقف و آغاز مجدد جریان ادرار در زمان دفع ادرار
- دشواری در ادرار کردن حتی در زمان نیاز فوری به دفع ادرار
درمان بیاختیاری سرریزی
درمان این عارضه به علت عدم تخلیه مثانه بستگی دارد و شامل موارد زیر میباشد:
- مصرف دارو: برای کوچک کردن پروستات بزرگ شده
- جراحی: برای رفع انسداد
- کاتتریزاسیون توسط خود بیمار: جهت تخلیه مثانه با وارد کردن کاتتر در مثانه از طریق مجرای ادراری
- کاتتریزاسیون ماندگار: جهت قرار دادن کاتتر به صورت دائمی در مثانه به منظور تخلیه مثانه در کیسه تخلیه ادرار خارج از بدن
- کاتتر سوپراپوبیک: که به طور دائمی و به شکل مستقیم از طریق دیواره تحتانی شکمی و به منظور جلوگیری از استفاده از مجرای ادراری، وارد مثانه میشود.
- تحریک عصبی: جهت ارسال پالسهای الکتریکی به اعصاب و تقویت عضلات مثانه. انواع مختلف این روش شامل تحریک عصب تیبیال از طریق پوست و تحریک عصب ساکرال میباشد.
قطره قطره آمدن ادرار پس از دفع ادرار
این عارضه زمانی بروز میکند که بلافاصله پس از پایان دفع ادرار (معمولاً پس از ترک کردن دستشویی)، شخص دچار از دست دادن غیر ارادی ادرار میشود. ممکن است این حالت زمانی ایجاد شود که عضلات اطراف مجرای ادراری به طور کامل منقبض نمیشوند. این امر از تخلیه کامل مثانه جلوگیری میکند. یکی از دلایل شایع این عارضه، بزرگی پروستات یا ضعیف شدن عضلات کف لگن میباشد. این عارضه میتواند آزاردهنده باشد و باعث بروز مشکل برای شخص شود. ادرار قطره قطره پس از دفع ادرار ممکن است در زنان نیز ایجاد شود، ولی در مردان شایعتر است.
جهت درمان این عارضه از دو روش استفاده میشود. یک روش تمرین مخصوص عضلات کف لگن و دیگری خارج کردن چند قطره ادرار از مجرای ادراری با استفاده از وارد آوردن فشار توسط انگشتان میباشد.
- تمرین ویژه عضلات کف لگن در صورتی که صحیح انجام شود به بهبود کنترل مثانه و روده کمک کرده و سبب رفع یا بهبود نشت ادرار میشود. در صورت وجود علائم ضعف کف لگن نیز میتوان از این روش استفاده کرد. در صورت عدم تمرین عضله مورد نظر، این عضله ضعیف خواهد شد. مانند هر عضله دیگری در بدن، قدرت این عضلات با تمرین هر چه بیشتر افزایش پیدا خواهد کرد.
- مردان میتوانند نوک انگشتان را پشت کیسه بیضه قرار داده و جهت بهبود جریان ادرار در امتداد مجرای ادراری، فشار ملایمی به سمت بالا و جلو وارد کنند. سپس آلت تناسلی بایستی تکان داده شده یا فشار داده شود. جهت اطمینان از تخلیه کامل مجرای ادراری، این حرکت باید دو بار تکرار شود.
تشخیص علت قطره قطره آمدن ادرار
تشخیص علت قطره قطره آمدن ادرار توسط مطالعات رادیولوژی و دیگر آزمایشها جهت تعیین علت بروز این عارضه انجام میشود. این روشها شامل:
- تصویربرداری با اشعه ایکس از کلیه
- اولتراسوند کلیه
- سی تی اسکن
- پیلوگرام داخل وریدی
- ام آر آی
- سیستوسکوپی: وارد کردن دستگاه اسکوپ در مثانه از طریق مجرای ادراری
- نوار مثانه: آزمایش عصب مرتبط با مثانه و فشار داخل مثانه
- بررسی جریان ادرار: ارزیابی فشار و جریان ادرار از مثانه
- اولتراسوند: اندازهگیری میزان ادرار باقی مانده در مثانه پس از این که شخص احساس میکند مثانه تخلیه شده است.
چه افرادی بیشتر در خطر ابتلا به قطره قطره آمدن ادرار قرار دارند؟
خطر قطره قطره آمدن ادرار بسته به علت زمینهای میتواند در هر شخص متفاوت باشد. برخی از افرادی که در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند شامل:
- مردان: قطره قطره آمدن ادرار خصوصا با افزایش سن در مردان بیشتر شایع میباشد. علت این امر معمولاً وجود عارضههایی مانند بزرگی خوشخیم پروستات یا التهاب پروستات میباشد.
- افراد مسن: با افزایش سن، خطر ابتلا به برخی از عارضهها مانند بزرگ پروستات یا ضعیف شدن عضلات کف لگن افزایش یافته و منجر به افزایش احتمال ابتلا به قطره قطره آمدن ادرار میشود.
- بزرگی خوشخیم پروستات: این عارضه در مردان مسن شایعتر است و میتواند سبب فشردگی مجرای ادرار و دشواری در ادرار کردن شود.
- افراد مبتلا به عارضههای عصبی: در افراد مبتلا به عارضههای عصبی مانند ام اس یا آسیبدیدگی طناب نخاعی، امکان دارد اختلال در سیگنالهای عصبی که اسفنکترهای ادراری و مثانه را کنترل میکنند، احتمال مشکلات مرتبط با ادرار کردن مانند قطره قطره آمدن ادرار افزایش یابد.
- افراد دارای سابقه عفونت دستگاه ادراری: عفونت مکرر دستگاه ادراری میتواند سبب التهاب و بروز اسکار در دستگاه ادرار و در نهایت تنگی مجرا یا دیگر عوارضی شود که میتوانند سبب قطره قطره آمدن ادرار شوند.
- افراد مبتلا به سنگ مثانه: این عارضه میتواند سبب تحریک پوشش مثانه و بروز مشکلات مرتبط با ادرار کردن مانند قطره قطره آمدن ادرار شود.
- مردان مبتلا به التهاب پروستات: التهاب غده پروستات میتواند سبب بروز مشکلات مرتبط با ادرار کردن مانند قطره قطره آمدن ادرار شود.
- افرادی که از داروهای خاص استفاده میکنند: برخی از داروها میتوانند دارای عوارض جانبی مرتبط با ادرار کردن شده و منجر به دشواری در ادرار کردن شوند.
کلام آخر
قطره قطره آمدن ادرار بیشتر در مردان شایع است و به علت بزرگی خوشخیم پروستات، تنگی مجرای ادرار و وجود سنگ مثانه اتفاق میفتد. در مواردی ضعف ماهیچههای مثانه نیز باعث نشت قطره قطره ادرار میشود که با افزایش سن پیش میآید. برای رفع این مشکل حتما به یک اورولوژیست مجرب مراجعه کنید تا علت زمینهای قطره قطره آمدن ادرار مشخص شود و طبق نتایج تشخیص پزشک درمان شروع شود.
سوالات متداول
علت قطره قطره آمدن ادرار پس از دفع ادرار چیست؟
این عارضه زمانی بروز میکند که عضلات اطراف مجرای ادراری به درستی منقبض نمیشوند. این امر از تخلیه کامل مثانه جلوگیری میکند.
علت قطره قطره آمدن ادرار در زنان چیست؟
بروز این عارضه در زنان دارای دلایل مختلفی شامل ضعیف شدن عضلات لگن، پرولاپس یا افتادگی اعضای لگنی و عفونت دستگاه ادراری میباشد. عواملی مانند سن، وزن، داروهای مصرفی و بارداری نیز میتوانند بر کنترل مثانه اثر بگذارند.
قطره قطره آمدن ادرار همراه با سوزش نشانه چیست؟
مکث در زمان آغاز ادرار کردن، نیاز به وارد آوردن فشار در زمان دفع ادرار، ضعیف بودن جریان ادرار و قطره قطره آمدن ادرار در پایان دفع ادرار به همراه حس سوزش از علائم شایع انسداد جزئی مجرای ادراری هستند. در مردان این علائم در بیشتر موارد در اثر بزرگی پروستات یا تنگی مجرای ادرار ایجاد میشوند.
آیا قطره قطره آمدن ادرار طبیعی است؟
این عارضه در بسیاری از افراد ایجاد میشود و زمانی بروز میکند که ادرار بلافاصله پس از دفع، نشت میکند و در ۶۳ درصد از مردان ایجاد میشود. (منبع)
آیا اضطراب میتواند سبب قطره قطره آمدن ادرار شود؟
اضطراب شدید در برخی از افراد میتواند سبب از دست دادن کنترل مثانه و بیاختیاری ادرار شود. این حالت یکی از آزاردهندهترین علائم اضطراب محسوب شده و در صورت بروز، امکان دارد شخص در طول زندگی خود نگران این عارضه باشد.
آیا قطره قطره آمدن ادرار نشانه بیماری جنسی است؟
ممکن است علائم مرتبط با ادرار کردن و ترشحات واژن در زمان قطره قطره آمدن ادرار وجود داشته باشند و این علائم میتوانند در زمان وجود عارضههایی مانند عفونتهای مربوط به بیماریهای جنسی شامل سوزاک و کلامیدیا بروز کنند.
