جراحی باز تنگی مجرای ادرار یا یورتروپلاستی، یکی از بهترین و موفق‌ترین روش‌های درمان تنگی مجرای ادرار یا نقص در مجرای ادرار است. یورتروپلاستی برای اصلاح جراحت (اسکار) یا نقص در مجرای ادرار (پیش‌آبراه) که باعث تنگی مجرا می‌شود، صورت می‌گیرد.
جراحی یورتروپلاستی برای رفع تنگی مجرا به روش‌های مختلفی انجام می‌شود، اما جراح در همه آن‌ها بخش تنگ یا بخشی از دهانه مجرا که مسدود شده را بر می‌دارد و آن را با بافت سالم یا گرافت ترمیم می‌کند. هدف از یورتروپلاستی، دستیابی به جریان ادرار نرمال و کاهش نشانه‌های تنگی مجرای ادرار است. نرخ موفقیت جراحی یورتروپلاستی بسیار بالاست و معمولاً در موارد شدید تنگی مجرای ادرار اجرا می‌شود.
جراحی باز تنگی مجرای ادرار (یورتروپلاستی) چیست؟
یورتروپلاستی شامل برداشتن یا بای‌پس بخش تنگ یا آسیب دیده مجرای ادرار و ترمیم آن با استفاده از بافت سالم، گرافت یا روش‌های دیگر می‌شود. جراحی یورتروپلاستی معمولاً در موارد تنگی طولانی و شدیدی انجام می‌شود که بیماران به نتیجه مثبتی از روش‌های کم تهاجم‌تری مثل یورتروتومی دست پیدا نکرده‌اند. میانگین زمانی سه تا هشت ساعت را می‌توان برای جراحی یورتروپلاستی در نظر گرفت و نرخ موفقیت آن در حدود ۹۰ درصد است.
روش‌های مختلف جراحی
روش‌های مختلف جراحی باز تنگی مجرای ادرار یورتروپلاستی شامل موارد زیر می‌شود:
یورتروپلاستی آناستوموز
این روش برای تنگی‌های کوتاه استفاده می‌شود و در آن برشی در فاصله بین بیضه تا مقعد زده می‌شود. بافت اسکار عامل تنگی مجرای ادرار برداشته و سپس بخیه می‌شود. شاید لازم باشد برای این جراحی، یک شب در بیمارستان بمانید تا زهکشی لازم از محل زخم انجام شود و صبح هم مرخص شوید. برای کمک به ترمیم مجرای ادرار، یک لوله توخالی به مدت چند هفته در مجرا باقی می‌ماند؛ این لوله در مطب برداشته می‌شود.
موارد استفاده یورتروپلاستی آناستوموز
از موارد استفادۀ یورتروپلاستی آناستوموز می‌توان به شرایط زیر اشاره کرد:
- تنگی بخش کوتاهی از مجرای ادرار: رایح‌ترین مورد استفاده از یورتروپلاستی آناستوموز در تنگی کوتاه مجرای ادرار کمتر از ۲ سانتی‌متر است.
- تنگی ساده: معمولاً از یورتروپلاستی آناستوموز در موارد غیرپیچیده‌ای استفاده می‌شود که شامل اسکار یا نقص بافت عمده‌ای نباشد.
- کیفیت مناسب بافت: اجرای موفق یورتروپلاستی آناستوموز به کیفیت مناسب بافت محل تنگی مجرای ادراری بستگی دارد.
- جراحی دیگری روی مجرای ادرار انجام نشده باشد: جراحی یا رادیوتراپی باعث افت کیفیت بافت محل تنگی مجرای ادرار می‌شود و در این موارد، انجام یورتروپلاستی آناستوموز توصیه نمی‌شود.
- عدم وجود التهاب یا عفونت فعال: وجود التهاب و عفونت فعال در محل جراحی باز تنگی مجرای ادرار منجر به بروز مشکلات بیشتر می‌شود و به همین دلیل هم انجام یورتروپلاستی آناستوموز برای این بیماران توصیه نمی‌شود.
- بیمار نباید کم‌خونی داشته باشد: ریکاوری و بهبود بعد از یورتروپلاستی آناستوموز به تأمین خون کافی نیاز دارد و بیماران مبتلا به مشکلات خونی، گزینه‌های مناسبی برای این جراحی نیستند.
یورتروپلاستی با بافت دهانی
از این روش در موارد طولانی‌تر تنگی مجرای ادرار استفاده می‌شود. بافت مسدود از برش ایجاد شده در فاصله بیضه تا مقعد و روی محل تنگی مجرای ادرار برداشته و یک بخش جدید برای قسمت آسیب دیده با استفاده از بافت داخل دهان یا گونه (غشا مخاطی باکال) جایگزین می‌شود. شب بعد از جراحی را در بیمارستان بستری می‌مانید تا لوله زهکش تا صبح در محل زخم باقی بماند. یک لوله تا چند هفته و برای کمک به فرایند بهبود مجرای ادرار، در محل جراحی باقی می‌ماند.
موارد استفاده از یورتروپلاستی با بافت دهانی
از یورتروپلاستی با بافت دهانی معمولاً در مواردی استفاده می‌شود که تنگی مجرای ادراری در زیر مجرا، به خصوص در محل پیازی یا مجرای آلتی، و طول آن هم از ۵ سانتی‌متر کمتر باشد. این روش برای بیمارانی که قبلاً جراحی مجرای ادرار داشتهاند، افراد با آندوسکوپی ناموفق و افراد مبتلا به تنگی پیچیده مجرای ادرار هم مناسب است. به‌علاوه، انجام این روش روی بیماران مواجه با کمبود بافت برای ترمیم مجرای ادرار و یا افراد با جراحی ترمیمی ناموفق توصیه می‌شود. نرخ موفقیت استفاده از بافت مخاطی دهانی، بالا و نرخ بروز مشکل در آن بسیار پایین است و همین آمار هم آن را به گزینه‌ای مؤثر برای یورتروپلاستی تبدیل کرده است.
یورتروپلاستی مرحله‌ای
اگر به چند جلسه جراحی برای رفع تنگی مجرای ادراری نیاز باشد، از یورتروپلاستی “مرحله‌ای” برای تکمیل درمان استفاده می‌شود.
- مرحله ۱: یک برش در زیر آلت (سطح ونترال) ایجاد و قبل از محل تنگی مجرای ادرار باز می‌شود. این باز شدگی، جریان آزاد ادرار را به همراه می‌آورد. سپس در طول جراحی، بخش تنگ مجرا باز و بافت اسکار آن در حد نیاز برداشته می‌شود. بخشی از بافت دهانتان برداشته و به جای بافت اسکار استفاده می‌شود. پانسمان باید تا زمان ترمیم گرافت بر روی آن باقی بماند. بیماران می‌توانند بلافاصله بعد از جراحی به خانه بروند، اما در مواردی لازم است که یک شب را برای بررسی‌های بیشتر بمانند.
- مرحله ۲: این بخش معمولاً بعد از گذشت ۳ ماه از جلسه اول جراحی برگزار می‌شود. گرافت استفاده شده به شکل یک لوله در می‌آید و قرارگیری دهانه آن در نزدیکی نوک آلت باعث می‌شود که ادرار برایتان ساده‌تر شود. معمولاً یک لوله کاتتر تا بهبود کامل در درون مجرا باقی می‌ماند که بعد از گذشته چند هفته از جراحی برداشته می‌شود. معمولاً در همان روز جراحی می‌توانید به خانه بروید، مگر آن‌که تحت شرایطی لازم باشد بستری شوید.
موارد استفاده از یورتروپلاستی مرحله‌ای
تنگی مجرای ادرار همراه با التهاب مزمن، تشعشعات، آسیب نخاعی، اسپینا بیفیدا (مهره شکاف)، فیستول، مسیر اشتباه (false passage)، سنگ مجرای ادرار، دیورتیکول پیش‌آبراه، آبسه یا جراحی ترمیم ناموفق از جمله رایج‌ترین موارد استفاده از یورتروپلاستی مرحله‌ای است. درمان افراد مبتلا به بالانیت زروتیکا اوبلیترانس (BXO) که تنگی مجرای ادراری دارند، هم دشوار است. این بیماری ممکن است از نوک آلت تا اسفنکتر خارجی ادامه پیدا کند. حتی کوتاه‌ترین تنگی BXO هم در صورت عدم تشخیص بیماری‌های مجاور آن (بیماری‌های جانبی‌ای که در مجاورت مجرای ادرار وجود داشتهاند اما پیش‌تر تشخیص داده نشده‌اند) مجدداً عود می‌کند. با استفاده از یورتروپلاستی مرحله‌ای می‌توان زمان لازم برای بروز بیماری‌های مجاور آن را فراهم کرد و این بهترین زمان برای درمان این بیماران است.
به طور کلی، انتخاب روش یورتروپلاستی مناسب به پارامترهای مختلفی مثل شرایط جسمانی بیمار، طول و موقعیت تنگی، وجود چند تنگی یا تنگی‌های غیرهم‌راستا و وجود بافت اتوگرافت بستگی دارد. از فاکتورهای مهم دیگر می‌توان به محلی که بیش‌ترین مشکلات دیواره مجرای ادرار را دارد، وضعیت کلی مجرا، مشکلات و بافت اسکار باقی‌مانده از جراحی قبلی، محل قرارگیری استنت و مهارت جراح اشاره کرد. وجود بافت اتوگرافت از حفره دهانی معمولاً انتخاب اصلی است و بافت آلت و کیسه بیضه در درجات بعدی قرار دارد. در نهایت، انتخاب روش یورتروپلاستی باید با هدف دستیابی به بهترین نتایج برای بیمار انجام شود.
آمادگی‌های لازم قبل از انجام جراحی
یک جلسه مشاوره قبل از جراحی، با پزشک و متخصص بیهوشی و یک جلسه پیش از پذیرش در بیمارستان خواهید داشت. به طور کلی، فاکتورهایی که باید در این جلسه مشاوره در نظر گرفت عبارت‌اند از:
آزمایش‌های قبل از جراحی
بیمار باید قبل از جراحی تحت معاینات جسمانی و آزمایشات تشخیصی مثل رتروگرید یورتروگرام، سیستوسکوپی، جریان سنجی ادرار و MRI قرار بگیرد تا محل، طول و شدت تنگی مجرای ادرار ارزیابی شود.
ارزیابی‌های پزشکی می‌تواند شامل آزمایش خون و ادرار و بررسی وضعیت کلی سلامت بیمار شود.
مصرف داروها قبل از جراحی
اگر دستور خاصی از جراح یا متخصص بیهوشی ندارید، به موارد زیر دقت کنید:
- یک هفته قبل از جراحی:
مصرف آسپرین و داروهای حاوی آسپرین (مثل آناسین، اکسدرین، پپتو بیسمول) را متوقف کنید. داروهای مسکن یا سرماخوردگی را هم برای بررسی وجود آسپرین در دارو بررسی کنید. - دو روز قبل از جراحی:
مصرف تمامی داروهای ضدالتهاب غیراستروئید (مثل اتودولاک، فنوپروفن، ایبوپروفن [ادویل، موترین، ناپرین]، کترولاک، ناپروکسن، مکلوفنارنات (meclofenarnate)، مفنامیک) را متوقف کنید. - روز قبل از جراحی:
مراقب تغذیه خود هم شب قبل از جراحی و هم صبح جراحی باشید. فرایند نظافت معده متناسب با جراحی را شروع کنید. - صبح جراحی:
- هیچ داروی دیژیتالیسی (Crystodigin، لانوکسین، دیگوکسین) مصرف نکنید.
- داروهای خوراکی دیابت (کلرپروپامید، گلیبورید، گلیپیزید، تولازامید، تولبوتامید) را مصرف نکنید.
- نصف دوز انسولین صبحگاهی‌تان را تزریق کنید. اگر نوبت جراحی برای بعد از ظهر است و یا باید مسافت زیادی را رانندگی کنید، انسولین نزنید.
- تمامی داروهای صبحگاهی دیگرتان را با جرعه کوچکی آب بنوشید. از اسپری آسم‌تان استفاده کنید و آن را به بیمارستان هم بیاورید.
رژیم غذایی قبل از جراحی
تمامی بیماران، مگر آن‌که دستور متفاوتی از جراح یا متخصص بیهوشی گرفته باشند، باید موارد زیر را در رژیم غذایی خود رعایت کنند:
- هشت ساعت قبل از شروع جراحی:
هیچ غذای سفتی مثل آبمیوه با پالپ، آبنبات، آدامس یا قرص نعناء نخورید. هیچ مایع کاملی مثل شیر، خامه و ژل نخورید. تا شش ساعت قبل از جراحی می‌توانید ۲۲۰ گرم از نوشیدنی‌های شفاف (مثل آب، آب سیب یا انگور، چای سیاه و قهوه تلخ) مصرف کنید. - شش ساعت قبل از شروع جراحی:
غیر از داروهایتان نباید هیچ چیز دیگری بخورید: از دستورالعمل‌های قبل از جراحی پیروی کنید.
نظافت قبل از جراحی (حمام کردن)
بیمار باید در شب قبل و صبح جراحی حمام کند. تمامی بزرگسالان باید با استفاده از بتادین یا صابون آنتی باکتریال اسکراب جراحی (Hibiclens) دوش بگیرند. دلیل این موضوع هم پاکسازی حداکثری باکتری از روی پوست است. اگر به این مواد حساسیت دارید، باید آن را با پزشک یا پرستارتان در میان بگذارید. به شکل زیر دوش بگیرید:
- اجازه دهید که پوستتان خیس بخورد، خوب لیف بکشید و سپس آبکشی کنید؛ توجه ویژه‌ای به محل جراحی داشته باشید.
- بعد از حمام صبح، بر روی پوستتان کرم، روغن بدن، لوسیون، عطر، دئودورانت، آرایش، رژ لب، لاک ناخن یا هر ماده آرایشی دیگری (پوست و ناخن) نمالید.
- از Hibiclens بر روی صورتتان استفاده نکنید؛ برای صورت از هر صابون آنتی باکتریال دیگر استفاده کنید.
سیگار و الکل
بیمار باید مصرف سیگار و الکل را حداقل از چند هفته قبل از جراحی کنار بگذارد. مصرف سیگار و الکل می‌تواند فرایند بهبود بیمار را مختل نموده و احتمال بروز مشکلات را افزایش می‌دهد.
روز جراحی
- دندان هایتان را مسواک بزنید؛ دهانتان را آب بکشید اما آب را قورت ندهید.
- هیچ جواهر یا وسیله ارزشمندی (کارت اعتباری) همراهتان نباشد.
- اگر از لنز، عینک یا سمعک استفاده می‌کنید، حتماً جعبه آن نیز همراهتان باشد (محلول لنز نیز برای محافظت از آن در طول جراحی، همراهتان باشد.)
- بیمار باید لباس راحتی بپوشد.
- حتماً یک کپی از برگه دستور پزشک شامل مشکلتان همراهتان باشد.
- کودکان (افراد زیر ۱۸ سال) باید با والدین یا قیم قانونی خود (برای امضای رضایتنامه) بیایند.
- متخصص بیهوشی، قبل از جراحی درباره بهترین گزینه‌های بیهوشی مناسب با شرایطتان صحبت خواهد کرد.
- باید از یک همراه بخواهید تا شما را بعد از جراحی به خانه ببرد.
- هر گونه تغییر قابل‌توجه در وضعیت سلامتیتان مثل سرماخوردگی، آنفلوانزا، عفونت مثانه، اسهال یا عفونت‌های دیگر را قبل از جراحی با جراحتان در میان بگذارید.
دستورالعمل‌های مربوط به خانواده بیمار
دستورالعمل‌های مربوط به خانواده بیمار از انتظاراتشان در حین جراحی و بعد از آن را باید به روشنی با آن‌ها در میان گذاشت. کارکنان بیمارستان باید اطلاعات روشنی از محل انتظار و نحوه کسب اطلاعات از وضعیت بیمارشان در طول فرایند جراحی را در اختیار خانواده بیمار بگذارند. به‌علاوه، خانواده بیمار باید از طول جراحی و دوره ریکاوری او، و همچنین نحوه مراقبت از بیمار بعد از مرخص شدن از بیمارستان با خبر باشند.
روش انجام جراحی
متخصص اورولوژیست (یا یکی از اعضای کادر پزشکی) اقدام به مرور سوابق پزشکی و داروهای مصرفی‌تان می‌نماید و روند جراحی را برایتان توضیح می‌دهد تا از رضایت شما از انجام عمل مطمئن شود. متخصص بیهوشی برای بحث درباره گزینه‌های ممکن مثل بیهوشی کامل یا بی‌حسی نخاعی با شما صحبت خواهد کرد؛ معمولاً از بیهوشی کامل استفاده می‌شود. این یعنی شما در طول جراحی بیهوشی خواهید بود و هیچ دردی را حس نخواهید کرد. مورد دیگری که با متخصص بیهوشی درباره آن صحبت خواهید کرد، مصرف داروهای مسکن بعد از جراحی خواهد بود. مدت جراحی یورتروپلاستی با توجه به نوع روش استفاده شده و شدت تنگی مجرای ادرار متفاوت خواهد بود. یک جراحی یورتروپلاستی به صورت میانگین از ۲ تا ۸ ساعت طول می‌کشد. در پایان محل جراحی بخیه می‌شود و یک کاتتر برای سهولت تخلیه ادرار در مراحل اولیه ریکاوری، در مجرای ادرار قرار می‌گیرد.
مراقبت‌های بعد از جراحی
بعد از جراحی به اتاق ریکاوری برده می‌شود و از بیهوشی بیرون می‌آیید. شاید احساس خواب آلودگی یا حالت تهوع داشته باشید. اگر از لوله تنفسی استفاده شده باشد، شاید در ابتدا کمی گلودرد داشته باشید. وقتی آماده بودید، به بخش برده می‌شوید. به طور کلی شاید لازم باشد که بیمار، چند روز (یک یا دو شب) را برای ارزیابی شرایط و اطمینان از عدم وجود مشکل، در بیمارستان بستری بماند. آن‌ها در این مدت از مسکن و آنتی‌بیوتیک برای کنترل درد و پیشگیری از عفونت استفاده خواهند کرد. مدت زمان بستری در بیمارستان با توجه به نوع یورتروپلاستی، گستردگی جراحی و وضعیت کلی سلامت بیمار متفاوت خواهد بود. بیمار بعد از مرخص شدن هم باید برای ارزیابی وضعیت نقاهت و اطمینان از درستی فرایند درمان، به جراح خود مراجعه کند. دستورالعمل مراقبت‌های لازم بعد از جراحی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
رژیم غذایی
- مایعات زیادی بنوشید؛ مصرف مایعات بعد از ۶ غروب را کنترل کنید و از نوشیدن چای، قهوه (حتی بدون کافئین) و نوشیدنی‌های گازدار خودداری کنید.
- رژیم غذایی معمولی خود را در خانه ادامه دهید؛ در صورتی که اشتها ندارید، از مکمل‌های پرکالری استفاده کنید.
- اگر رژیم غذایی مخصوص دیابت، بیماری کلیوی، کبدی و … دارید، باید زمانی که برایتان ممکن بود به رژیم غذایی خود برگردید.
مصرف داروها
- لطفا داروهایتان را مطابق با دستورات پزشکتان مصرف کنید. مصرف آن‌ها را از روز مرخص شدن شروع نموده و دوره مصرف آن را حتماً به پایان برسانید. تنها در صورت تجویز داروهای مسکن، آن‌ها را مصرف کنید؛ برای دردهای خفیف می‌توانید از تیلنول یا موترین استفاده کنید. معمولاً در زمان مرخصی به شما توصیه می‌شود که داروهای قبلیتان را در کنار مسکن، آنتی‌بیوتیک و ملین مصرف کنید.
- باید داروهای خودتان را، مگر آن‌که دستور دیگری از پزشک دریافت کنید، مطابق روند معمولی مصرف کنید. حداقل تا ۱ الی ۲ هفته یا تا زمان دستور پزشک از مصرف داروهای رقیق کننده خون یا آسپرین خودداری کنید.
- اگر مشکلی در مصرف دارو داشتید، حتماً با ما تماس بگیرید.
مراقبت از زخم و کاتتر
- اگر دستوری از پزشکتان دریافت نکردید، به پانسمان زخمتان دست نزنید. اگر با پانسمان به خانه رفتید، می‌توان آن را بعد از ۴۸ ساعت بردارید.
- در بخیه محل جراحی از نخ جذبی استفاده می‌شود و نیازی به کشیدن آن وجود ندارد. چسب بخیه به خودی خود بعد از حدود دو هفته می‌افتد؛ لطفاً به آن دست نزنید و اجازه دهید که خودش بیفتد. می‌توانید لبه‌های باز شده چسب که برایتان اذیت کننده شده، را بچینید.
- می‌توانید گاز استریل روی محل زخمتان را، در صورت وجود ترشحات، تعویض کنید.
- اگر زخمتان قرمز و ملتهب شد یا ترشحات زیادی داشت، حتماً بلافاصله با پزشکتان تماس بگیرید.
- اگر متوجه ترشح چرک از محل زخمتان شدید، فوراً با پزشکتان تماس بگیرید.
- لکه‌های خون یا خونریزی اندک از محل جراحی تا یک هفته بعد از جراحی طبیعی است، اما در صورت بدتر شدن آن باید با پزشکتان تماس بگیرید.
- در صورت نصب کاتتر در مجرا، اطراف آن را به آرامی با آب و صابون بشویید. کاتتر را با چسب با ران یا شکمتان بچسبانید تا از کشیده شدن ناگهانی جلوگیری کنید. اگر پزشکتان حرفی نزده بود، کاتتر را از کیسه ترشحات جدا نکنید. می‌توانید در محل ورود کاتتر به بدن، پماد باسیتراسین بمالید.
دفع مدفوع
- در هنگام دفع به خود فشار نیاورید: تغییر عادات دفع بعد از جراحی و تا زمان بهبود کامل، طبیعی است. مقدار فیبر مصرفی در رژیم غذاییتان را افزایش دهید.
- شاید لازم باشد که از داروهای ملین استفاده کنید: می‌توانید دوکوزات، متاموسیل یا شیر منیزی را از داروخانه نزدیک محلی زندیگتان تهیه کنید.
مراقبت دهانی (از محل گرافت بافت)
- هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه از کمپرس سرد استفاده کنید. (برای کاهش درد)
- دهانتان را سه بار در روز، بعد از هر وعده غذایی، با محلول پریدکس (دهانشویه کلروهگزیدین گلوکونات) شسته و آن را بیرون بریزید؛ هر مرتبه با ۱۵ میلی‌لیتر و به مدت ۳۰ ثانیه.
فعالیت بدنی
- تا ۴ هفته (یک هفته بعد از پروتز) نباید اجسام سنگین (بیش از ۷ کیلوگرم) بلند کنید.
- رانندگی تا ۳ هفته ممنوع است؛ لرزش و حرکت ماشین می‌تواند باعث خونریزی شود و به همین دلیل، رانندگی از سوی پزشکان منع می‌شود.
- استفاده از پله را کم کنید؛ هر مرتبه یک گام بردارید و در صورت امکان از کمک استفاده کنید.
- تا ۳ هفته از سفرهای طولانی مدت خودداری کنید.
- تا ۴ هفته از کوتاهی چمن، پارو کردن برف، جمع کردن برگ‌ها و … خودداری کنید.
- رابطه جنسی را باید به بازه ۶ هفته‌ای بعد از جراحی موکول کنید.
- دوش گرفتن بعد از برداشتن پانسمان (۴۸ ساعت) مشکلی نخواهد داشت. شستن محل زخم موردی ندارد، اما آن را نمالید و برای خشک کردن آن نیز به آرامی رفتار کنید. تا ۱ هفته از قرار گرفتن در وان حمام یا استخر خودداری کنید.
- چند نوبت انجام حرکات سبک روزمره، در طول روز توصیه می‌شود. پزشکان به بیماران توصیه می‌کنند که پیاده‌روی کنند و از استراحت مطلق پرهیز کنند.
- در صورت بازگشت درد، شدت فعالیت‌هایتان را کم کنید و مجدداً به تدریج به میزان فعالیت‌هایتان بیفزایید.
اکثر افراد می‌توانند بعد از گذشت ۴ تا ۶ هفته به فعالیت‌های عادی خود برگردند. شایان ذکر است که ریکاوری بعد از یورتروپلاستی یک فرایند تدریجی است و این دوره در بیماران با هم متفاوت خواهد بود. می‌توانید با پیروی از دستورات پزشک، مراقبت مناسب از زخم و استراحت کافی از یک ریکاوری مناسب و موفق مطمئن شوید.
مراجعه‌ی منظم به پزشک
عوارض احتمالی جراحی یورتروپلاستی
در همه جراحی ها، صرف نظر از پیچیدگی یا مدتی که جراحی طول بکشد، احتمال بروز مشکلات پیش‌بینی‌نشده وجود دارد.
به طور کل عوارض جراحی باز تنگی مجرای ادرار را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد. برخی از این عوارض ممکن است در حین جراحی و برخی بعد از جراحی بروز کنند.
لازم به ذکر است با مراجعه به پزشک باسابقه و متخصص اورولوژی ترمیمی می‌توان تا حد زیادی از بروز این عوارض پیشگیری کرد.
عوارض حین جراحی
از جمله عوارض حین جراحی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی: یورتروپلاستی یک جراحی است و بروز خونریزی حین انجام آن طبیعی است و در مواردی نیز به تزریق خون یا مداخلات دیگری هم نیاز خواهد بود.
- صدمات ارگان‌های کناری: امکان بروز صدمات تصادفی در اندام‌های کناری مانند پروستات، اسفنکتر ادرار و حتی در مواردی بروز بی‌اختیاری و ناتوانی جنسی ناشی از آن، توسط جراح وجود دارد.
- مشکلات ناشی از بیهوشی: یورتروپلاستی هم مثل هم جراحی دیگری به بیهوشی نیاز دارد که این موضوع ممکن است با عوارضی مثل واکنش‌های آلرژیک یا واکنش‌های شدید به بعضی داروها همراه شود.
- سوراخ شدن مجرای ادرار: جراح ممکن است در موارد نادر، مجرای ادرار را سوراخ کند و مشکلات بیشتری ایجاد شود.
- ناتوانی در برداشتن کامل تنگی مجرای ادرار: شاید نتوان در یورتروپلاستی، تنگی مجرای ادرار را به صورت کامل رفع کرد و به مداخلات یا درمان‌های بیشتری برای این موضوع نیاز شود.
- لخته‌های خونی: تشکیل لخته خونی در حین جراحی یا بعد از آن می‌تواند احتمال بروز سکته یا حملات قلبی را افزایش دهد.
- صدمات روده: جراح در مواردی از بافت روده به عنوان گرافت استفاده می‌کند، که احتمال بروز صدمات روده و مشکلات دیگر را بیشتر می‌کند.
عوارض پس از جراحی
عوارض جانبی جراحی را می‌توان بلافاصله بعد از جلسه یا بعد از گذشت مدتی مشاهده کرد.
- جریان ضعیف ادرار: جریان ضعیف یا آهسته ادرار که گاهی رخ دهد و ادامه‌دار نباشد، طبیعی است، اما ادامه یافتن یا حتی بدتر شدن آن به هیچ وجه نرمال نیست و می‌تواند نشانه‌ای از بازگشت تنگی مجرای ادرار باشد. عدم اطلاع‌رسانی سریع به پزشک می‌تواند با مورد انسداد مزمن مجرای ادرار و درد شدید زیرشکم ناشی از پری مثانه همراه شود. این مشکل به مدیریت اورژانسی با نصب لوله SP نیاز خواهد داشت. جریان ضعیف و تنگی مجرای ادرار ممکن است با مشکلاتی مثل درد همراه با ادرار یا عفونت مجرای ادرار (UTI) همراه شود.
- سوزش / درد همراه با ادرار: درد و سوزش همراه با ادرار (دیسوریا) در ابتدای شروع ادرار طبیعی است و ممکن است تا چند روز و یا حتی یک هفته ادامه پیدا کند. اما ترکیب سوزش ادرار با یک جریان ضعیف ادرار، ادرار کدر و بدبو طبیعی نیست. ترکیب دیسوریا و جریان ضعیف ادرار (تنگی مجرای ادرار می‌تواند منجر به کشیدگی مجرا در بالا دست تنگی و درد شود) یا کدر / بدبو بودن ادرار (UTI می‌تواند منجر به بروز دیسوریا شود) طبیعی نیست.
- پخش ادرار: پخش ادرار بعد از یورتروپلاستی رایج است و ممکن است تا ۶ الی ۱۲ هفته هم باقی بماند. این مسئله معمولاً با تورم بالای آلت تناسلی همراه می‌شود. وزن انباشت مایع تحت جاذبه و کشیدگی نوک آلت به سمت پایین و نتیجتاً فشار وارد بر مجرای ادرار می‌تواند منجر به طولانی شدن رفع این مشکل تا سه ماه شود؛ البته این مشکل در اکثر بیماران، قبل از ۳ ماه رفع می‌شود. بالا نگه داشتن آلت در زمان استراحت می‌تواند با مقابله با نیروی گرانش، به حالت ایجاد شده کمک کند. پخش ادراری که به تدریج بدتر و جریان ادراری که ضعیف‌تر شود، طبیعی نیست.
- خون در ادرار: خون در ادرار معمولاً تحت عنوان هماتوریا شناخته می‌شود و در صورت وجود کاتتر در مجرای ادرار، به خصوص اگر پیاده‌روی کنید، طبیعی است (ایجاد می‌شود و از بین می‌رود). هماتوریا معمولاً به رنگ قرمز روشن (مثل شربت Kool-aid) است و با استراحت از بین می‌رود. البته باید گفت که بروز هماتوریا در زمان وجود UTI نیز محتمل است.
ترشح خون در اطراف کاتتر و در طول فالوس نیز ممکن است. اگر رنگ خون مثل قرمز شرابی باشد، احتمال خون قدیمی داخل مجرای ادرار است. این موضوع ممکن است مادامی که به جریان پیوسته و راحت ادرار نرسید، ادامه پیدا کند. اما ادرار به رنگ قرمز روشن و در حجم زیاد طبیعی نیست.
هماتوریای دوره‌ای ممکن است تا سه ماه بعد از جراحی بروز کند. اگر هماتوریا بیش از ۳ تا ۶ ماه ادامه پیدا کرد، به سیستوسکوپی نیاز خواهید داشت.
هماتوریا در حجم بالا (برای مثال دستمال را با خون به رنگ قرمز روشن بپوشاند) و شبیه به کچاپ طبیعی نیستند. در این حالت باید بلافاصله با جراح یا پزشک مراقبت‌های اورژانسی تماس بگیرید.
- وجود تکه هایی در ادرار: جای نگرانی نیست؛ این موضوع عمدتاً رخ می‌دهد و با گذر زمان از بین می‌رود.
- عفونت زخم: در یورتروپلاستی هم مثل هر جراحی دیگری احتمال بروز عفونت وجود دارد. این مشکل با قرمزی، تورم، و ترشحاتی (مایع غلیظ به رنگ سفید یا زرد) از بین بخیه‌ها همراه می‌شود. معمولاً این مشکل با مصرف آنتی‌بیوتیک و مراقبت از زخم برطرف می‌شود. در مواردی لازم است که بخشی از محل جراحی برای تخلیه ترشحات، باز بماند. وقوع عفونت در افراد مبتلا به دیابت، بیمارانی که مصرف طولانی مدت استروئید داشتهاند یا بیماران مبتلا به اختلال سیستم ایمنی رواج بیشتری دارد. در صورت ورود عفونت به خون، ممکن است با حالت مریضی شدید یا سپسیس مواجه شوید. این حالت عفونت ممکن است با تب، لرز، ضعف و سرگیجه، حالت تهوع و دلپیچه همراه شود. بیمار عفونی باید برای تزریق آنتی‌بیوتیک وریدی، مایعات و معاینات در بیمارستان بستری شود.
- عفونت مجرای ادرار: احتمال ابتلا به عفونت ساده مجرای ادرار و مشاهده نشانه‌هایی مثل سوزش ادرار، تکرر ادرار و نیاز شدید به ادرار وجود دارد. کاتتر قرارگرفته در مجرای ادرار می‌تواند عامل ایجاد این نشانه‌ها باشد و بنابراین احتمالاً در این دوره متوجه وجود عفونت نخواهید شد. با چند روز مصرف آنتی‌بیوتیک می‌توانید این عفونت را برطرف کنید، اما این عفونت در موارد نادر ممکن است تبدیل به سپسیس شود. اگر بعد از مرخص شدن از بیمارستان با نشانه‌های بالا مواجه شدید، باید سریعاً با پزشکتان تماس بگیرید و یا خودتان را به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس برسانید.
- بازگشت تنگی مجرای ادرار: بازگشت تنگی مجرای ادرار ممکن است بعد از گذشت چند هفته، چند ماه و یا حتی سال‌ها رخ دهد. احتمال بازگشت تنگی مجرای ادرار به طول تنگی و تعداد دفعات جراحی‌های قبلی بیمار بستگی دارد. اما بیمار در موارد نادر ممکن است در همان مرتبه اول جراحی، با مشکل بازگشت تنگی مجرای ادرار مواجه شود.
- بی‌اختیاری ادراری: مثانه‌ای که سال‌ها درگیر مشکل تنگی مجرای ادرار بوده، با اعمال فشار بیشتر در صدد جبران مشکل خود بر می‌آید. مثانه یک عضله است و مثل هر عضله دیگری با اعمال فشار و کار بیشتر، ضخیم می‌شود. تنظیم مجدد وضعیت مثانه بعد از رفع مشکل تنگی مجرا با کمک یورتروپلاستی، ممکن است تا چند هفته یا بیشتر طول بکشد. در این مدت که مجرای ادرار باز شده اما مثانه با توان قبلی خود سعی در تخلیه ادرار دارد، ممکن است شاهد مواردی از بی‌اختیاری ادراری باشید. به‌علاوه، بی‌اختیاری کامل (چکیدن پیوسته ادرار) ناشی از تنگی مجرای ادرار در محل اسفنکتر ادراری، ممکن است به صورت مقطعی یا دائمی باشد.
- خونریزی / هماتوم: تجمع ترشحات پیوسته یک رگ کوچک یا خونریزی بعد از جراحی، تحت عنوان هماتوم شناخته می‌شود. بدن معمولاً این انباشت را در طول مدت کوتاهی جذب می‌کند و در موارد نادر، به زهکشی یا مداخله جراحی نیاز خواهد بود.
- ترومبوز عمقی وریدی (DVT) / آمبولی ریوی (PE):
احتمال تشکیل لخته در وریدهای پا (DVT) در هر جراحی (به خصوص جراحی‌های طولانی) وجود دارد. معمولاً این موضوع بعد از گذشت ۲ تا ۷ روز (یا بیشتر) از جراحی و به شکل درد، تورم یا حساسیت به لمس در ساق پا مشاهده می‌شود. قوزک پایتان متورم می‌شود و اگر متوجه این نشانه‌ها شدید، باید فوراً نزد پزشک یا یک مرکز مراقبت‌های اورژانسی بروید. اگرچه به ندرت، اما احتمال حرکت لخته خون در عروق و انسداد بخشی از ریه (آمبولی ریوی یا PE) وجود خواهد داشت. این مشکل به صورت تنگی نفس یا حتی درد سینه بروز می‌کند.
- چکیدن ادرار و فیستول: اگر ترمیم مجرای ادرار به خوبی انجام نشود و یا بافت پیوند زده شده جدا شود، زمینه چکیدن ادرار از محل برش به بیرون مهیا می‌شود. این ارتباط غیرعادی تحت عنوان “فیستول” شناخته می‌شود و در اغلب موارد با جایگزینی کاتتر برطرف می‌شود. در موارد دیگر لازم است که ادرار تا مدتی از طریق لوله سوپراپوبیک منحرف شود؛ شاید لازم باشد که فرد تحت یک جراحی ترمیمی باز قرار بگیرد.
- آسیب ناشی از لوله سوپراپوبیک: در موارد نادر استفاده از لوله سوپراپوبیک (زمانی که به دسترسی از بالا به مثانه نیاز باشد)، امکان سوراخ شدن اندام‌های کنار مثانه وجود دارد. اگرچه این موضوع به ندرت رخ می‌دهد، اما احتمال وقوع آن در روده کوچک وجود دارد. در صورتی که وجود آسیب در اندام‌های کناری تأیید شود، باید با یک جراح عمومی برای جراحی روده کوچک (در صورت نیاز) مشورت شود.
- اختلال نعوظ: اعصاب تحریک کننده نعوظ در بخش‌های خاصی از مجرای ادراری قرار دارد و علی‌رغم تلاش برای عدم برخورد به آن‌ها در طول جراحی، احتمال وقوع این مشکل وجود دارد. بیمار ممکن است بعد از صدمات عصبی، با اختلال جزئی یا کامل نعوظ مواجه شود. معمولاً صدمه یا عفونت ناشی از تنگی هم می‌تواند منجر به آسیب عصبی شود. بسیاری از بیماران قبل از جراحی در با اختلال جزئی یا کامل نعوظ مواجه می‌شوند.اگر بعد از یورتروپلاستی با هر یک از موارد زیر مواجه شدید، سریعاً با متخصص اورولوژیست تماس بگیرید:
- تب بالای ۳۸.۳ درجه سانتی‌گراد
- خونریزی زیاد از محل جراحی
- افزایش دردی که با مصرف مسکن کاهش نمی‌یابد.
- ناتوانی در ادرار یا کاهش جریان ادرار
- نشانه‌های وجود عفونت مثل قرمزی، گرمی یا ترشحات از محل جراحی
- هر نگرانی یا سؤال دیگر مرتبط با دوره ریکاوری بعد از جراحی
جریان ضعیف ادرار
جریان ضعیف یا آهسته ادرار که گاهی رخ دهد و ادامه‌دار نباشد، طبیعی است، اما ادامه یافتن یا حتی بدتر شدن آن به هیچ وجه نرمال نیست و می‌تواند نشانه‌ای از بازگشت تنگی مجرای ادرار باشد. عدم اطلاع‌رسانی سریع به پزشک می‌تواند با مورد انسداد مزمن مجرای ادرار و درد شدید زیرشکم ناشی از پری مثانه همراه شود. این مشکل به مدیریت اورژانسی با نصب لوله SP نیاز خواهد داشت. جریان ضعیف و تنگی مجرای ادرار ممکن است با مشکلاتی مثل درد همراه با ادرار یا عفونت مجرای ادرار (UTI) همراه شود.
سوزش / درد همراه با ادرار
درد و سوزش همراه با ادرار (دیسوریا) در ابتدای شروع ادرار طبیعی است و ممکن است تا چند روز و یا حتی یک هفته ادامه پیدا کند. اما ترکیب سوزش ادرار با یک جریان ضعیف ادرار، ادرار کدر و بدبو طبیعی نیست. ترکیب دیسوریا و جریان ضعیف ادرار (تنگی مجرای ادرار می‌تواند منجر به کشیدگی مجرا در بالا دست تنگی و درد شود) یا کدر / بدبو بودن ادرار (UTI می‌تواند منجر به بروز دیسوریا شود) طبیعی نیست.
پخش ادرار
پخش ادرار بعد از یورتروپلاستی رایج است و ممکن است تا ۶ الی ۱۲ هفته هم باقی بماند. این مسئله معمولاً با تورم بالای آلت تناسلی همراه می‌شود. وزن انباشت مایع تحت جاذبه و کشیدگی نوک آلت به سمت پایین و نتیجتاً فشار وارد بر مجرای ادرار می‌تواند منجر به طولانی شدن رفع این مشکل تا سه ماه شود؛ البته این مشکل در اکثر بیماران، قبل از ۳ ماه رفع می‌شود. بالا نگه داشتن آلت در زمان استراحت می‌تواند با مقابله با نیروی گرانش، به حالت ایجاد شده کمک کند. پخش ادراری که به تدریج بدتر و جریان ادراری که ضعیف‌تر شود، طبیعی نیست.
خون در ادرار
خون در ادرار معمولاً تحت عنوان هماتوریا شناخته می‌شود و در صورت وجود کاتتر در مجرای ادرار، به خصوص اگر پیاده‌روی کنید، طبیعی است (ایجاد می‌شود و از بین می‌رود). هماتوریا معمولاً به رنگ قرمز روشن (مثل شربت Kool-aid) است و با استراحت از بین می‌رود. البته باید گفت که بروز هماتوریا در زمان وجود UTI نیز محتمل است.
ترشح خون در اطراف کاتتر و در طول فالوس نیز ممکن است. اگر رنگ خون مثل قرمز شرابی باشد، احتمال خون قدیمی داخل مجرای ادرار است. این موضوع ممکن است مادامی که به جریان پیوسته و راحت ادرار نرسید، ادامه پیدا کند. اما ادرار به رنگ قرمز روشن و در حجم زیاد طبیعی نیست.
هماتوریای دوره‌ای ممکن است تا سه ماه بعد از جراحی بروز کند. اگر هماتوریا بیش از ۳ تا ۶ ماه ادامه پیدا کرد، به سیستوسکوپی نیاز خواهید داشت.
هماتوریا در حجم بالا (برای مثال دستمال را با خون به رنگ قرمز روشن بپوشاند) و شبیه به کچاپ طبیعی نیستند. در این حالت باید بلافاصله با جراح یا پزشک مراقبت‌های اورژانسی تماس بگیرید.
وجود تکه هایی در ادرار
جای نگرانی نیست؛ این موضوع عمدتاً رخ می‌دهد و با گذر زمان از بین می‌رود.
عفونت زخم
در یورتروپلاستی هم مثل هر جراحی دیگری احتمال بروز عفونت وجود دارد. این مشکل با قرمزی، تورم، و ترشحاتی (مایع غلیظ به رنگ سفید یا زرد) از بین بخیه‌ها همراه می‌شود. معمولاً این مشکل با مصرف آنتی‌بیوتیک و مراقبت از زخم برطرف می‌شود. در مواردی لازم است که بخشی از محل جراحی برای تخلیه ترشحات، باز بماند. وقوع عفونت در افراد مبتلا به دیابت، بیمارانی که مصرف طولانی مدت استروئید داشتهاند یا بیماران مبتلا به اختلال سیستم ایمنی رواج بیشتری دارد. در صورت ورود عفونت به خون، ممکن است با حالت مریضی شدید یا سپسیس مواجه شوید. این حالت عفونت ممکن است با تب، لرز، ضعف و سرگیجه، حالت تهوع و دلپیچه همراه شود. بیمار عفونی باید برای تزریق آنتی‌بیوتیک وریدی، مایعات و معاینات در بیمارستان بستری شود.
عفونت مجرای ادرار
احتمال ابتلا به عفونت ساده مجرای ادرار و مشاهده نشانه‌هایی مثل سوزش ادرار، تکرر ادرار و نیاز شدید به ادرار وجود دارد. کاتتر قرارگرفته در مجرای ادرار می‌تواند عامل ایجاد این نشانه‌ها باشد و بنابراین احتمالاً در این دوره متوجه وجود عفونت نخواهید شد. با چند روز مصرف آنتی‌بیوتیک می‌توانید این عفونت را برطرف کنید، اما این عفونت در موارد نادر ممکن است تبدیل به سپسیس شود. اگر بعد از مرخص شدن از بیمارستان با نشانه‌های بالا مواجه شدید، باید سریعاً با پزشکتان تماس بگیرید و یا خودتان را به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس برسانید.
بازگشت تنگی مجرای ادرار
بازگشت تنگی مجرای ادرار ممکن است بعد از گذشت چند هفته، چند ماه و یا حتی سال‌ها رخ دهد. احتمال بازگشت تنگی مجرای ادرار به طول تنگی و تعداد دفعات جراحی‌های قبلی بیمار بستگی دارد. اما بیمار در موارد نادر ممکن است در همان مرتبه اول جراحی، با مشکل بازگشت تنگی مجرای ادرار مواجه شود.
بی اختیاری ادراری
مثانه‌ای که سال‌ها درگیر مشکل تنگی مجرای ادرار بوده، با اعمال فشار بیشتر در صدد جبران مشکل خود بر می‌آید. مثانه یک عضله است و مثل هر عضله دیگری با اعمال فشار و کار بیشتر، ضخیم می‌شود. تنظیم مجدد وضعیت مثانه بعد از رفع مشکل تنگی مجرا با کمک یورتروپلاستی، ممکن است تا چند هفته یا بیشتر طول بکشد. در این مدت که مجرای ادرار باز شده اما مثانه با توان قبلی خود سعی در تخلیه ادرار دارد، ممکن است شاهد مواردی از بی‌اختیاری ادراری باشید. به‌علاوه، بی‌اختیاری کامل (چکیدن پیوسته ادرار) ناشی از تنگی مجرای ادرار در محل اسفنکتر ادراری، ممکن است به صورت مقطعی یا دائمی باشد.
خونریزی / هماتوم
تجمع ترشحات پیوسته یک رگ کوچک یا خونریزی بعد از جراحی، تحت عنوان هماتوم شناخته می‌شود. بدن معمولاً این انباشت را در طول مدت کوتاهی جذب می‌کند و در موارد نادر، به زهکشی یا مداخله جراحی نیاز خواهد بود.
ترومبوز عمقی وریدی (DVT) / آمبولی ریوی (PE)
احتمال تشکیل لخته در وریدهای پا (DVT) در هر جراحی (به خصوص جراحی‌های طولانی) وجود دارد. معمولاً این موضوع بعد از گذشت ۲ تا ۷ روز (یا بیشتر) از جراحی و به شکل درد، تورم یا حساسیت به لمس در ساق پا مشاهده می‌شود. قوزک پایتان متورم می‌شود و اگر متوجه این نشانه‌ها شدید، باید فوراً نزد پزشک یا یک مرکز مراقبت‌های اورژانسی بروید. اگرچه به ندرت، اما احتمال حرکت لخته خون در عروق و انسداد بخشی از ریه (آمبولی ریوی یا PE) وجود خواهد داشت. این مشکل به صورت تنگی نفس یا حتی درد سینه بروز می‌کند.
چکیدن ادرار و فیستول
اگر ترمیم مجرای ادرار به خوبی انجام نشود و یا بافت پیوند زده شده جدا شود، زمینه چکیدن ادرار از محل برش به بیرون مهیا می‌شود. این ارتباط غیرعادی تحت عنوان “فیستول” شناخته می‌شود و در اغلب موارد با جایگزینی کاتتر برطرف می‌شود. در موارد دیگر لازم است که ادرار تا مدتی از طریق لوله سوپراپوبیک منحرف شود؛ شاید لازم باشد که فرد تحت یک جراحی ترمیمی باز قرار بگیرد.
آسیب ناشی از لوله سوپراپوبیک
در موارد نادر استفاده از لوله سوپراپوبیک (زمانی که به دسترسی از بالا به مثانه نیاز باشد)، امکان سوراخ شدن اندام‌های کنار مثانه وجود دارد. اگرچه این موضوع به ندرت رخ می‌دهد، اما احتمال وقوع آن در روده کوچک وجود دارد. در صورتی که وجود آسیب در اندام‌های کناری تأیید شود، باید با یک جراح عمومی برای جراحی روده کوچک (در صورت نیاز) مشورت شود.
اختلال نعوظ
اعصاب تحریک کننده نعوظ در بخش‌های خاصی از مجرای ادراری قرار دارد و علی‌رغم تلاش برای عدم برخورد به آن‌ها در طول جراحی، احتمال وقوع این مشکل وجود دارد. بیمار ممکن است بعد از صدمات عصبی، با اختلال جزئی یا کامل نعوظ مواجه شود. معمولاً صدمه یا عفونت ناشی از تنگی هم می‌تواند منجر به آسیب عصبی شود. بسیاری از بیماران قبل از جراحی در با اختلال جزئی یا کامل نعوظ مواجه می‌شوند.
- تب بالای ۳۸.۳ درجه سانتی‌گراد
- خونریزی زیاد از محل جراحی
- افزایش دردی که با مصرف مسکن کاهش نمی‌یابد.
- ناتوانی در ادرار یا کاهش جریان ادرار
- نشانه‌های وجود عفونت مثل قرمزی، گرمی یا ترشحات از محل جراحی
- هر نگرانی یا سؤال دیگر مرتبط با دوره ریکاوری بعد از جراحی
نتایج جراحی
اکثر بیماران از نتیجه جراحی یورتروپلاستی راضی هستند و نرخ موفقیت آن ۹۰ درصد است. از جمله مواردی که اصولاً بلافاصله بعد از جراحی با بهبود همراه می‌شوند، عبارتند از:
- جریان ادرار قوی‌تر
- کاهش زمان انتظار برای شروع ادرار
- کاهش فشار لازم در طول ادرار
- از بین رفتن دو شاخه شدن ادرار
- از بین رفتن مشکل قطع و وصل جریان ادرار
- رفع مشکل تخلیه ناقص مثانه
طول تنگی مجرای ادرار روی موفقیت یورتروپلاستی تأثیر می‌گذارد، اما سن بیمار نه. صرف بالا رفتن سن مانعی برای جراحی یورتروپلاستی نیست. نرخ موفقیت یورتروپلاستی در سالمندان و جوانان مشابه است و تنها عامل تأثیرگذار در این میان، طول تنگی مجرای ادرار است.
تکنیک‌های پیشرفته و جدید یورتروپلاستی
پیشرفت‌های بسیاری در طول سالیان در روش‌های جراحی یورتروپلاستی ایجاد شده که منجر به بالا رفتن احتمال موفقیت و کاهش خطر بروز مشکلات ناشی از آن شده است. بعضی از این پیشرفت‌ها عبارت‌اند از:
- روش‌های کم‌تهاجم: در روش‌های کم‌تهاجم یورتروپلاستی مثل آندوسکوپی و لاپاراسکوپی از سیستوسکوپ‌های منعطف استفاده می‌شود که می‌تواند به جراحی یورتروپلاستی کمک کند. توسعه این روش‌ها به کاهش خطر بروز مشکلات و عوارض و کوتاهی دوره ریکاوری کمک کرده است.
- مهندسی بافت: روش مهندسی بافت برای فراهم کردن زمینه تولید بافت لازم جهت جاگذاری در جراحی یورتروپلاستی در آزمایشگاه توسعه داده شده است.
- استفاده از ربات: استفاده از ربات در جراحی یورتروپلاستی می‌تواند دقت و کنترل روی فرایند جراحی را بالا برده و به کاهش خطرات و عوارض و همچنین بهبود نتایج آن کمک کند.
- مواد استفاده شده در گرافت: مواد توسعه یافته جدید مثل ماتریکس بدون سلولی یا ماتریس برون سلولی، به بقای بهتر گرافت و کاهش خطر بروز مشکلات کمک می‌کند.
هزینه عمل
هزینه جراحی یورتروپلاستی به فاکتورهای مختلفی مثل محل انجام جراحی، هزینه بیمارستان یا کلینیک، دستمزد جراح، هزینه بیهوشی، آزمایشات تشخیصی و تصویربرداری، مراقبت‌های بعد از عمل و جلسات مراجعه به پزشک، پوشش بیمه و همچنین پارامترهای دیگری مثل پیچیدگی جراحی یا مشکلات احتمالی دیگر بستگی دارد. برای داشتن یک برآورد مناسب از هزینه جراحی یورتروپلاستی باید با پزشکتان و بخش حسابداری بیمارستان درباره شرایط خودتان مشورت کنید.
سؤالات متداول
آیا جراحی باز تنگی مجرای ادرار یا یورتروپلاستی باعث ایجاد محدودیت در انجام رابطه جنسی می‌شود؟
پس از انجام جراحی و پشت سر گذاشتن دوران نقاهت، به طور کلی عارضه‌ای که موجب محدودیت در رابطه جنسی شود، وجود نخواهد داشت. برخی از بیماران ممکن است دچار اختلال نعوظ پس از جراحی شوند. این عارضه در بسیاری از موارد با احتباس ادراری همراه است. هر دو این عوارض توسط پزشک قابل درمان و کنترل هستند.
آیا یورتروپلاستی باعث ایجاد اسکار و جای زخم بر روی آلت تناسلی می‌شود؟
در بسیاری از موارد، جراحی یورتروپلاستی از طریق ناحیه پرینه (بین مقعد و اسکروتوم) انجام می‌شود. اما جراح در مواردی که از پوست آلت تناسلی برای پیوند استفاده می‌شود، نیاز به برش از سطح خارجی آلت دارد. در این‌گونه موارد احتمال تشکیل بافت اسکار کوچک وجود دارد.
آیا جراحی باز تنگی مجرای ادرار عملی دردناک است؟
جراحی یورتروپلاستی معمولاً تحت بیهوشی کلی یا بی‌حسی نخاعی انجام می‌شود و بیمار در طول جراحی، دردی را حس نمی‌کند. بعد از جراحی احتمال وجود درد یا سوزش در محل برش وجود دارد که آن را هم می‌توان با مصرف مسکن کنترل کرد. درد بعد از جراحی را می‌توان با کنترل شرایط تا حد قابل‌تحملی کاهش داد.
چه مدت پس از جراحی می‌توان فعالیت‌های روزانه را از سر گرفت؟
بسیاری از بیماران نیاز به بستری برای یک یا دو روز در بیمارستان را دارند. باید فعالیت‌ها را برای حداقل ۲ هفته پس از عمل یا تا زمان خروج کاتتر محدود کرد. توصیه می‌شود که در هفته اول پس از جراحی از محافظ ناحیه تناسلی استفاده شود. بهتر است تا مدتی از دویدن و بلند کردن اجسام سنگین خودداری شود.
در چه صورت پس از عمل یورتروپلاستی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت ادامه داشتن تورم، یا بزرگتر شدن آن و یا دفع مقدار زیاد مایع بهتر است پزشک خود را مطلع کنید. از موارد دیگر می‌توان به افزایش شدت درد، افزایش قرمزی یا تندرنس (حساسیت به لمس) در محل جراحی، تب، خروج چرک از محل برش جراحی یا مشکل کاتتر را نام برد.
آیا یورتروپلاستی درمانی دائمی است؟
بله، این جراحی در اکثر مواقع مشکل تنگی مجرا را به صورت دائمی درمان می‌کند و احتمال عود مجدد تنگی مجرا بسیار پایین است.
دیدن نتایج کامل یورتروپلاستی چقدر طول می‌کشد؟
ترمیم مجرای ادراری بعد از جراحی و بازگشت عملکرد ادراری بیمار به حالت نرمال و نتیجتاً دیدن نتایج کامل یورتروپلاستی ممکن است تا چند ماه طول بکشد.
آیا امکان اجرای سرپایی جراحی یورتروپلاستی وجود دارد؟
در اکثر موارد جراحی یورتروپلاستی لازم است که حداقل یک شب در بیمارستان بستری شوید. اما در مواردی هم می‌توان این جراحی را به صورت سرپایی اجرا کرد.
آیا نشستن بعد از جراحی یورتروپلاستی ممکن است؟
برای کاهش احتمال بروز مشکلات در محل زخم جراحی، باید تا مدتی از نشستن بر روی آن خودداری کنید. این بازه زمانی متفاوت است، اما معمولاً از چند هفته تا چند ماه طول خواهد کشید.
احتمال بازگشت تنگی مجرای ادرار بعد از جراحی یورتروپلاستی چقدر است؟
احتمال بازگشت تنگی مجرای ادرار از ۲ تا ۳۶.۴ درصد است که ۷۵ درصد موارد بازگشت تنگی در ۶ ماه اول بعد از جراحی رخ می‌دهد.
جذب بخیه محل جراحی یورتروپلاستی چقدر طول می‌کشد؟
همه بخیه‌ها خود به خود جذب می‌شوند؛ محل برش معمولاً با یک چسب پوستی بنفش پوشانده می‌شود که بعد از ۱ تا ۲ هفته از جای خود در می‌آید.
فاصله بین تشخیص تنگی مجرای ادرار و جراحی یورتروپلاستی چقدر باید باشد؟
به طور کلی، جراحی زمانی توصیه می‌شود که تنگی مجرای ادرار منجر به بروز نشانه‌هایی مثل سختی ادرار، تکرر عفونت مجرای ادرار یا تکرر انسداد ادراری شده باشد. متخصص اورولوژی برای تعیین زمان‌بندی مناسب برای جراحی هر بیمار، به ارزیابی آن‌ها می‌پردازد.
آیا درمان‌های جایگزینی به غیر از یورتروپلاستی برای رفع تنگی مجرای ادرار وجود دارد؟
اگرچه گزینه‌های درمانی جایگزین برای یورتروپلاستی وجود دارد، اما جراحی باز تنگی مجرای ادرار به عنوان استاندارد اصلی درمان تنگی مجرای ادرار محسوب می‌شود و بالاترین نرخ موفقیت درمان را دارد.
آیا ممکن است جراحی باز تنگی مجرای ادرار باعث ناتوانی جنسی شود؟
بله، ناتوانی جنسی یکی از عوارض احتمالی یورتروپلاستی است. این مشکل معمولاً در مواردی رخ می‌دهد که جراحی به صورت مستقیم بر روی اندام‌های جنسی، برای مثال جراحی در نزدیکی مجرای ادرار در بخش اسفنجی یا پیازی اجرا شود. لازم به ذکر است متخصصین اورولوژی ترمیمی مهارت زیادی در انجام این عمل جراحی دارند و در صورت مراجعه به پزشک ماهر و با سابقه احتمال ایجاد این عارضه بسیار کم است.
اگر کسی در نتیجه تنگی مجرای ادراری دچار ناتوانی جنسی شده باشد؛ با عمل یورتروپلاستی درمان می‌شود؟
بله، یورتروپلاستی می‌تواند تأثیر مثبتی بر ناتوانی جنسی ناشی از تنگی مجرای ادرار داشته باشد.
آیا سن بیمار روی نتیجه جراحی یورتروپلاستی تأثیرگذار است؟
خیر، همان‌طور که در مقاله هم به آن اشاره شد، سن روی نتیجه نهایی جراحی یورتروپلاستی تأثیری ندارد.
بهترین روش جراحی یورتروپلاستی چیست؟
بهترین روش با توجه به شرایط بیمار و ارزیابی‌های انجام شده توسط اورولوژیست از پارامترهای مختلف و الزامات جراحی تعیین می‌شود.
وضعیت دفع بعد از جراحی یورتروپلاستی چطور خواهد بود؟
یورتروپلاستی تأثیر مستقیمی بر وضعیت دفع نخواهد گذاشت. اما فاکتورهایی مثل بیهوشی، داروی مسکن، کاهش فعالیت جسمانی و درد می‌تواند به صورت غیرمستقیم بر روی وضعیت دفع مدفوع تأثیر بگذارد. مصرف داروهای مسکن می‌توان یبوست ایجاد کند و تغییر سطح فعالیت یا سوزش می‌تواند تعداد دفعات آن را تحت تأثیر قرار دهد.
آیا ترشحات ادراری بعد از یورتروپلاستی طبیعی است؟
مشاهده مقدار کمی ترشحات ادراری بعد از جراحی یورتروپلاستی تقریباً طبیعی است. این ترشحات ممکن است در رنگ، پیوستگی و مقدار متفاوت باشد؛ این موضوع معمولاً در نتیجه فرایند طبیعی ترمیم بدن رخ می‌دهد.
آیا وجود خون در ادرار بعد از جراحی طبیعی است؟
وجود خون در ادرار یا هماتوریا، بعد از جراحی یورتروپلاستی تقریباً رایج است. وقوع این موضوع در مراحل اولیه ریکاوری نرمال است و معمولاً در اثر اقدامات انجام شده روی مجرای ادرار و بافت‌های اطراف رخ می‌دهد.
