جراحی باز تنگی مجرای ادرار یا یورتروپلاستی، یک عمل جراحی است که برای اصلاح جراحت (اسکار) یا نقص در دیواره پیش‌آبراه که باعث تنگی مجرا میشود، صورت می‌گیرد. پیش‌آبراه یا یورترا (Urethra)، لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می‌کند. این جراحت و نقص می‌تواند در نتیجه جراحی قبلی، کار گذاشتن کاتتر، عفونت‌ها مانند انواع عفونت‌ها و بیماری‌های مقاربتی (STD)، لیکن اسکلروزیس و یا تروما بوجود آمده باشد. این اسکار و تنگی مجرا می‌تواند باعث ایجاد عفونت در مثانه (سیستیت)، انسداد کامل مسیر خروج ادرار، درد در هنگام ادرار کردن، کاهش جریان ادرار و احساس عدم دفع کامل ادرار در مبتلایان شود. یورتروپلاستی برای درمان این عوارض و علائم ناخوشایند انجام میشود. این جراحی بهترین روش برای درمان تنگی مجرا بوده و نسبت به سایر روش‌ها درصد موفقیت بالاتری دارد. در ادامه مطلب نگاهی به جراحی یورتروپلاستی و انواع روش‌های انجام آن می‌اندازیم.
جراحی باز تنگی مجرای ادرار (یورتروپلاستی) در چه مواقعی انجام میشود؟
جراحی باز تنگی مجرای ادرار در مواردی لازم است که:
- مشکل تنگی مجرای ادرار داشته باشید؛ یعنی قسمتی از مجرای ادرار شما تنگ شده و باعث مسدود شدن جریان ادرار شده است. تنگی مجرای ادرار در مردان بیشتر از زنان شایع است.
- اپیسپادیاس یا هیپوسپادیاس داشته باشید که در کودکی درمان شده بوده باشد. این مشکلات، مشکلاتی مادرزادی هستند که مجرای ادرار را درگیر می‌کنند. انسداد مجرای ادراری که قبلاً درمان شده است بسیار رایج است.
- جراحی تغییر جنسیت انجام داده باشید.
انواع روش‌های انجام یورتروپلاستی
روش‌های مختلفی برای جراحی باز تنگی مجرای ادرار یا یورتروپلاستی وجود دارند که براساس محل، اندازه تنگی مجرا و شرایط بیمار انتخاب می‌شوند:
- یورتروپلاستی آناستوموتیک، این روش جراحی یورتروپلاستی بیشتر برای تنگی‌های کوچک انجام میشود. در این روش، پس از جدا کردن ناحیه درگیر پیش‌آبراه، دو انتهای سالم مجددا به همدیگر متصل می‌شوند.
- یورتروپلاستی جایگزینی، در مواردی که تنگی مجرا طول زیادی دارد، بافت پیوندی می‌تواند برای جایگزینی بخش درگیر پیش‌آبراه استفاده شود. درصد موفقیت این جراحی بالاست. انواع یورتروپلاستی جایگزینی شامل موارد زیر است:
- پیوند آزاد (Free Graft)، از این روش از بافت‌های خود شخص برای جایگزینی یا افزایش سایز پیش‌آبراه استفاده میشود. بافت استفاده شده می‌تواند از پوست (از تنه آلت تناسلی)، یا از مخاط دهان (از داخل گونه‌ها) باشد. پس از جراحی نیاز به استفاده از کاتتر برای ۲ تا ۳ هفته وجود دارد، تا پیش‌آبراه فرصت ترمیم داشته باشد.
- فلپ پوستی (Skin Flap)، در این روش از پوست تنه آلت تناسلی یا در برخی از موارد از اسکروتوم برای انجام یورتروپلاستی استفاده میشود.
- چند مرحله‌ای (Staged) یا جراحی باز تنگی مجرای ادرار جانسون، این روش در موارد شدید و افرادی که عمل یورتروپلاستی قبلی ناموفق داشته‌اند، انجام میشود. این روش توسط پزشک سوئدی، دکتر جانسون ابداع شد. این روش در ابتدا برای اصلاح هیپوسپادیازیس طراحی شد. امروزه از این روش برای درمان تنگی‌های پیش‌رفته پیش‌آبراه و اصلاح عوارض ناشی از بیماری لیکن اسکلروزیس استفاده میشود. این عمل جراحی در ۲ مرحله انجام شده و پروسه درمان تا تکمیل، ممکن است تا چند ماه به طول بیانجامد. در مرحله اول، قسمت درگیر پیش‌آبراه جدا شده و بافت پیوندی از پوست یا مخاط دهان جایگزین آن میشود. سپس بافت پیوندی برای چند ماه باز گذاشته شده تا فرصت ترمیم و التیام داشته باشد. در مرحله دوم، پیش‌آبراه بازسازی میشود. برای رسیدن به نتیجه مطلوب در این عمل ممکن است به بیش از یک فاز پیوند و بیش از ۲ مرحله جراحی نیاز باشد.
مطلب مرتبط: بیماری های مقاربتی (STD)
آمادگی‌های لازم قبل از انجام جراحی باز تنگی مجرای ادرار چیست؟
طول مسیر مسدود شده و محل آن با کمک تصویربرداری اشعه ایکس به نام یورتروگرام رتروگراد یا سیستوسکوپی مشخص میشود. هر دو روش سریع بوده و درد بسیار کمی دارند و در مطب پزشک انجام می‌شوند. روز قبل از جراحی، پزشک به شما دستوراتی درباره اینکه چه وقت مجاز به خوردن و آشامیدن هستید و چه چیزهایی می‌توانید بخورید و داروهایی که مصرف می‌کنید را چطور باید مصرف کنید به شما خواهد داد.
ممکن است پزشک توصیه کند که قبل از جراحی، کاتتر سوپراپیوبیک برای شما قرار داده شود تا مثانه شما تخلیه شود و مجرای ادرار در حالت استراحت قرار گیرد و بافت اسکار قبل از جراحی نمایان شود و سپس درمان شود. معمولاً این مورد در صورتی که برای باز نگه داشتن انسداد نیاز به کاتتریزاسیون داشته باشید توصیه میشود. این نوع کاتترها در ناحیه شرمگاهی (دقیقاً بالای استخوان شرمگاهی) مستقیماً داخل مثانه قرار می‌گیرند. باید زیورآلات خود را در بیاورید، گان بپوشید و سپس به بخش جراحی بروید. از بیهوشی عمومی استفاده خواهد شد تا به خوابی عمیق بروید.
جراحی باز تنگی مجرای ادرار چگونه انجام میشود؟
جراح بافت عضلانی را برش می‌دهد تا به مجرای ادرار دسترسی پیدا کند. این برش معمولاً زیر آلت تناسلی، در قسمت کیسه بیضه یا (بیشتر) در قسمت بین کیسه بیضه و مقعد (پرینه) ایجاد خواهد شد. محل تنگی یافت شده و بسته به طول و محل آن، این قسمت برداشته و یا ترمیم خواهد شد.
اگر مسیر انسداد طولانی باشد و یا در طول آلت قرار گرفته باشد، جراح بافتی را از دهان، دستگاه تناسلی یا مقعد بر می‌دارد تا از بافت بریده شده مجرای ادرار حمایت کند. سپس این برش بسته میشود و معمولاً از درن کوچکی به مدت یک روز یا بیشتر استفاده خواهد شد. از کاتتر استفاده خواهد شد تا در عین خارج شدن ادرار از بدن، مجرای ادرار نیز بتواند بهبود یابد. عضلات و پوست شما با کمک بخیه جذبی دوخته خواهند شد، یعنی نیازی به کشیدن بخیه ندارید.
مراقبت‌های بعد از جراحی باز تنگی مجرای ادرار
مدتی در اتاق ریکاوری می‌مانید تا به هوش بیایید. اگر قرار باشد جراحی باز تنگی مجرای ادرار را به صورت سرپایی انجام دهید، باید فردی به شما کمک کند و شما را به خانه بازگرداند. اکثر افراد یا همان روز مرخص می‌شوند و یا یک شب بستری می‌مانند. در زمان ترخیص کاتتر ادراری (سوند)، داروی مسکن، آنتی‌بیوتیک و احتمالاً دارو برای جلوگیری از اسپاسم مثانه به شما داده میشود. ممکن است داروهایی برای جلوگیری از نعوظ نیز به شما داده شود. اگر برای ترمیم مجرای ادرار از بافت پیوندی از دهانتان استفاده شده باشد، ممکن است دهانشویه مخصوصی برای تمیز ماندن این قسمت به شما داده شود.
پس از بازسازی مجرای ادرار، حدود ۲ الی ۳ هفته بعد از عمل باید به پزشکتان مراجعه کنید. در این مرحله ممکن است در صورتی که قبل از مراجعه این کار را انجام نداده باشید، رادیولوژی برای بررسی ناحیه ترمیم شده انجام شود. در صورتی که این کار لازم باشد، رادیولوژیست، مثانه شما را با ماده حاجب پر می‌کند، کاتتر را خارج می‌کند و حین ادرار کردن عکسبرداری اشعه ایکس را انجام می‌دهد. سپس باید به تیم پزشکی خود مراجعه کنید تا این تصاویر را بررسی کنند.
عوارض احتمالی پس از جراحی یورتروپلاستی
همه اعمال جراحی با خطراتی مربوط به بیهوشی و عفونت، که در همه جراحی‌ها رایج است، همراه هستند. ممکن است مشکلاتی در زمینه نشتی داشتن یا انسداد کاتتر برایتان پیش بیاید. ممکن است لازم باشد برای تنظیم کاتتر به متخصص مراجعه کنید. همچنین ممکن است ادرار یا زخم شما دچار عفونت شود، که این مشکل معمولاً به محض قرار گرفتن کاتتر یا در طول دوران استفاده از آن رخ خواهد داد.
مهم‌ترین خطر یا مشکل این است که نتایج جراحی باز تنگی مجرای ادرار ممکن است در طولانی مدت از بین بروند و نیاز به عمل مجدد، مانند برش داخلی برای برداشتن بافت اسکار، داشته باشید. این مورد یکی از دلایل مهم برای مراجعه بعد از عمل به پزشکتان است.
خطرات نادر دیگر عبارتند از:
- آسیب عصبی در بالای پا، پا، آرنج یا انگشتان دست به دلیل وضعیت شما در طول جراحی
- درد در ناحیه کیسه بیضه (اسکروتوم) یا پرینه (ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد) به خاطر آسیب عصبی
- ترشح ادرار یا منی از آلت تناسلی به خاطر انباشته شدن آن‌ها در محل جراحی
- مشکلات نعوظ: این مشکل در صورتی که به وجود بیاید معمولاً موقتی خواهد بود و در حدود ۱۸ ماه یا کمتر برطرف خواهد شد.
هزینه انجام جراحی یورتروپلاستی
هزینه این جراحی به میزان وقتی که جراح برای انجام آن صرف کرده بستگی دارد. مهارت جراح و موقعیت جغرافیایی کلینیک نیز در هزینه جراحی یورتروپلاستی تاثیرگذار هستند.
سؤالات متداول
سوال۱: آیا جراحی باز تنگی مجرای ادرار یا یورتروپلاستی باعث ایجاد محدودیت در انجام آمیزش جنسی میشود؟
پاسخ: پس از انجام جراحی و پشت سر گذاشتن دوران نقاهت، به طور کلی عارضهای که موجب محدودیت در رابطه جنسی شود، وجود نخواهد داشت. برخی از بیماران ممکن است دچار اختلال نعوظ پس از جراحی شوند. این عارضه در بسیاری از موارد با احتباس ادراری همراهی دارد. هر دو این عوارض توسط پزشک قابل درمان و کنترل هستند.
سوال۲: آیا یورتروپلاستی باعث ایجاد اسکار و جای زخم بر روی آلت تناسلی میشود؟
پاسخ: در بسیاری از موارد، جراحی یورتروپلاستی از طریق ناحیه پرینه (بین مقعد و اسکروتوم) انجام میشود. اما مواردی که نیاز به پیوند پوست از تنه آلت تناسلی است، نیاز به برش از سطح خارجی آلت دارد. در اینگونه موارد احتمال تشکیل بافت اسکار کوچک وجود دارد.
سوال۳: آیا جراحی باز تنگی مجرای ادرار عملی دردناک است؟
پاسخ: با وجود اینکه برخی از بیماران دردی را پس از عمل تجربه نمیکنند، اما در مجموع یورتروپلاستی عملی دردناک است.
سوال۴: چه مدت پس از جراحی می‌توان فعالیت‌های روزانه را از سر گرفت؟
پاسخ: بسیاری از بیماران نیاز به بستری برای یک یا دو روز در بیمارستان را دارند. باید فعالیت‌ها را برای حداقل ۲ هفته پس از عمل یا تا زمان خروج کاتتر محدود کرد. توصیه میشود که در هفته اول پس از جراحی از محافظ ناحیه تناسلی استفاده شود. بهتر است تا مدتی از دویدن و بلند کردن اجسام سنگین خودداری شود.
سوال۵: در چه صورت پس از عمل یورتروپلاستی به پزشک مراجعه کنیم؟
پاسخ: در صورت ادامه داشتن تورم، یا بزرگتر شدن آن و یا دفع مقدار زیاد مایع بهتر است پزشک خود را مطلع کنید. از موارد دیگر می‌توان به افزایش شدت درد، افزایش قرمزی یا تندرنس در محل جراحی، تب، خروج چرک از محل برش جراحی یا مشکل کاتتر را نام برد.
سؤال۶: جراحی یورتروپلاستی چقدر زمان می‌برد؟
میانگین زمان سپری شده در اتاق عمل حدود ۳ الی ۸ ساعت است.
سؤال۷: آیا یورترپلاستی درمانی دائمی است؟
بله. اکثراً این روش درمانی دائمی بوده و در برخی موارد نادر ممکن است مجدداً مشکل عود پیدا کند. امیدواریم از این مطلب که در سایت دکتر حجت سلیمی متخصص اورولوژی منتشر شده است اطلاعات کافی را به دست آورده باشید. اگر درخصوص مطلب عملی جراحی یورتروپلاستی سوالی دارید، در قسمت دیدگاه ها برای ما بنویسید و سوال خود را بپرسید. دکتر حجت سلیمی در کمترین زمان ممکن شخصا به آن پاسخ می‌دهند.
هنوز نظری ثبت نشده،نظر خود را ثبت کنید!