عدم نزول بیضه یا کریپتورکیدیسم
عدم نرول بیضه (کریپتورکیدیسم)، شایعترین ضایعه سیستم تولید مثلی مردانه در هنگام تولد است. این عارضه در صورت عدم درمان ساختار طبیعی بیضهها را تحت تاثیر قرار داده و عوارضی را برای فرد ایجاد میکند. در این مطلب نگاهی به عوامل، نشانهها و راههای درمان این عارضه میاندازیم.
بیماری کریپتورکیدیسم چیست
بیضهها عضو اصلی سیستم تولید مثل مردانه، و محل تولید اسپرمها و هورمونهای جنسی هستند. بیضهها برای تولید اسپرمهایی سالم نیاز به فعالیت در دمایی پایینتر از دمای بدن دارند، به همین دلیل در خارج از بدن، و درون کیسهای به نام اسکروتوم قرار دارند. بیضهها در دوران جنینی، ابتدا در داخل حفره شکمی تشکیل، و در ماه هشتم حاملگی از طریق کانال اینگویینال به اسکروتوم نزول پیدا میکنند. گاهی، نزول یک، یا هر دو بیضه به داخل اسکروتوم به خوبی انجام نمیشود، به این شرایط کریپتورکیدیسم یا بیضه نزول نکرده میگویند.
در بسیاری از موارد این ضایعه با نزول خودبهخودی بیضهها در طول سال اول تولد (در بسیاری از موارد در چهار ماه اول زندگی) رفع میشود. اما در مواردی برای جلوگیری از عوارضی مانند: نازایی در فرد، افزایش ریسک ابتلا به برخی از بدخیمیهای سیستم تناسلی مردانه و اختلالات روانی در آینده، مداخلات درمانی مانند جراحی نیاز است.
علل و ریسک فاکتورها در بیماری کریپتورکیدیسم
• تولد پیش از موعد
• وزن کم هنگام تولد ریسک ابتلا به عدم نزول بیضه را دو تا سه برابر افزایش میدهد.
• سندروم داون، نقص دیواره شکم و سایر شرایطی که رشد جنین را تحت تاثیر قرار میدهد.
• مصرف تنباکو و الکل توسط مادر در دوران بارداری
• مصرف سیگار توسط مادر یا تماس با دود سیگار در دوران حاملگی
• تماس با برخی ار مواد شیمایی در دوران بارداری
• سابقه خانوادگی عدم نزول بیضه
از دیگر علل عدم نزول بیضهها میتوان به تشکیل نشدن یا تخریب بیضهها در دوران جنینی را نام برد. این موارد درصد بسیار کمی از علل عدم نزول بیضه را شامل میشوند.
عدم نزول بیضه، میتواند در دو تا پنج درصد از نوزادان کاملا سالم نیز اتفاق بیفتد.
علایم بیماری کریپتورکیدیسم
مهمترین علامت بیضه نزول نکرده، خالی احساس شدن اسکروتوم به صورت یک طرفه یا دوطرفه در معاینه است. تنها در ده درصد موارد عدم نزول هر دو بیضه باهم اتفاق میافتد. در مواردی که تنها یک بیضه تحت تاثیر قرار گرفته است، احتمال درگیری بیضه چپ بیشتر از بیضه راست است. عدم نزول دو طرفه بیضهها بیشتر در سندرومهای ژنتیکی رخ میدهد و با علایم مهم دیگری نیز همراهی دارد. بیضه نزول نکرده میتواند قابل لمس، یا غیر قابل لمس در معاینه باشد. در هشتاد درصد موارد بیضه نزول نکرده در معاینه قابل لمس، و در انتهای کانال اینگویینال قرار دارد.
مطلب مرتبط : دانستنی ها در مورد واریکوسل
تشخیص بیماری کریپتورکیدیسم
تشخیص عدم نزول بیضهها با معاینه اسکروتوم و در صورت امکان لمس بیضه نزول نکرده انجام میشود. اگر نتوان محل بیضه نزول نکرده را در معاینه تشخیص داد، نیاز به انجام سونوگرافی، امآرآی، لاپاراسکوپی یا جراحی است.
اگر عدم نزول بیضهها دو طرفه باشد، نیاز است تا بررسی بیشتری برای تشخیص سندرمهای ژنتیکی و بیماریهایی که همراهی با این شرایط دارند، انجام شود.
درمان کریپتورکیدیسم
در بسیاری از نوزادان مبتلا به کریپتورکیدیسم، نزول بیضهها به طور خودبهخودی، در چهار ماه اول زندگی رخ میدهد. در مواردی که نزول بیضهها تا شش ماهگی به تاخیر میافتد، ممکن است مداخله درمانی، مانند اورکیدوپکسی نیاز باشد.
اورکیدوپکسی یا اورکیوپکسی، جراحی است که برای آزاد کردن بیضه نزول نکرده و قرار دادن آن در اسکروتوم انجام میشود. انجام این جراحی باید در سن کمتر از دو سال انجام شود، زیرا تاخیر بیشتر احتمال نازایی در فرد و ریسک ابتلا به بدخیمیهای سیستم تناسلی مردانه را افزایش میدهد. در این جراحی پزشک با ابزاری کوچک، بیضهها را در طول کانال اینگویینال به پایین هدایت و در داخل اسکروتوم قرار میدهد. سپس با مسدود کردن کانال اینگویینال، از بازگشت بیضهها به داخل کانال در آینده جلوگیری میکند. اورکیوپکسی عملی با درصد موفقیت بسیار بالا و عوارض بسیار کم است. در صورتی که اورکیوپکسی در زمان مناسب انجام شود، میتوان از بسیاری از عوارض در آینده جلوگیری کرد.
عوارض کریپتورکیدیسم( عدم نزول بیضه)
- در صورت عدم نزول خودبهخودی بیضهها یا عدم درمان، دمایی بالایی که بیضهها در معرض آن قرار میگیرند، ممکن است باعث تولید اسپرمهایی ناسالم یا کاهش تعداد اسپرمها و در نتیجه نازایی در فرد در آینده شود.
- احتمال ابتلا به بدخیمیهای بیضه در افرادی که سابقه عدم نزول بیضه را دارند بیشتر است. این احتمال در مواردی که هر دو بیضه تحت تاثیر قرار گرفته باشند، یا بیضه نزول نکرده در شکم یا کشاله ران قرار داشته باشد افزایش پیدا میکند.
- کریپتورکیدیسم همچنین ریسک تورشن بیضهها را نیز بیشتر میکند. تورشن بیضه، شرایطی است که در آن طناب اسپرماتیک، که حاوی اعصاب و عروق خونی است دچار پیچخوردگی میشود. تورشن یک اورژانس اورولوژی است و در صورت عدم درمان بهموقع میتواند باعث از دست رفتن بیضه مبتلا شود.
- در صورتی که بیضه در کشاله ران قرار داشته باشد فشار وارد شده از طریق استخوان پوبیس باعث آسیب به بیضه میشود.
- هرنی اینگویینال، که در این شرایط بخشی از رودهها از طریق کانال اینگویینال به کشاله ران راه پیدا میکنند. احتمال ابتلا به این بیماری در مبتلایان به بیضه نزول نکرده بیشتر است.
امیدواریم از این مطلب که در سایت دکتر حجت سلیمی متخصص اورولوژی منتشر شده است اطلاعات کافی را به دست آورده باشید. اگر در خصوص مطلب بیماری عدم نزول بیضه سوالی دارید، در قسمت دیدگاه ها برای بنویسید و سوال خود را بپرسید. دکتر حجت سلیمی در کمترین زمان ممکن شخصا به آن پاسخ میدهد.
