سیستیت یا التهاب مثانه چیست؟
التهاب مثانه : مثانه، کیسه‌ای عضلانی است که وظیفه ذخیره ادرار را برای دفع از بدن برعهده دارد.
سیستیت، واژه‌ای است که برای التهاب مثانه بکار می‌رود. در بسیاری از موارد علت سیستیت، یک عفونت باکتریایی است. سیستیت می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد. در صورت گسترش عفونت به کلیه‌ها، احتمال ایجاد عوارض و مشکلات جدی وجود دارد.
علاوه بر عفونت باکتریایی، سیستیت در زمینه مواردی مانند: رادیوتراپی، استفاده از ژل‌ها ضد بارداری، بهداشت پایین ناحیه تناسلی، تعبیه طولانی مدت کاتتر یا سوند ادراری و در اثر ابتلا به سایر التهاب‌ها و عفونت‌ها نیز بروز پیدا کند.
درمان سیستیت در صورتی که عامل آن یک عفونت باکتریایی باشد، آنتی‌بیوتیک است. در بقیه موارد علت زمینه‌ای درمان سیستیت را مشخص می‌کند.
در ادامه این مطلب با علایم، ریسک فاکتورها و عوارض ناشی از سیستیت بیشتر آشنا می‌شویم.
علایم و نشانه های سیستیت (التهاب مثانه) چیست؟
علایم و نشانه های سیستیت (التهاب مثانه) شامل موارد زیر است:
- احساس ماندگار و قوی نیاز به ادرار کردن
- احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
- افزایش تعداد دفعات ادرار کردن با حجم ادرار کم
- هماچوری یا وجود خون در ادرار
- دفع ادرار کدر یا با بوی متعفن
- احساس ناراحتی در ناحیه لگن
- احساس فشار در قسمت تحتانی شکم
- تب خفیف
در کودکان، بی‌اختیاری ادرار در طول روز، می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به سیستیت باشد.
بی‌اختیاری ادراری شبانه کودکان از نشانه‌ها و علایم ابتلا به سیستیت نیست.
در صورت وجود چه شرایطی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت وجود هرگونه علامت مشکوک به عفونت کلیه‌ها، بهتر است که هرچه زودتر توسط پزشک معاینه شوید. علایم عفونت کلیوی، شامل موارد زیر است:
- درد پشت یا پهلوها
- احساس تب و لرز
- احساس تهوع و استفراغ
در صورت وجود علایم ادراری، مانند: هماچوری، سوزش در هنگام ادرار کردن و یا افزایش تعداد دفعات ادرار کردن بهتر است از نظر ابتلا به سیستیت بررسی شوید.
در صورتی که سابقه ابتلای قبلی به سیستیت را دارید، و اکنون علایمی مشابه با دفعه قبل بروز پیدا کرده است، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
در صورتی که پس از دریافت درمان سیستیت، علایم همچنان باقی ماند، یا عود مجدد اتفاق افتاد، بهتر است برای دریافت درمان مناسب با پزشک خود مشورت کنید.
در کودکانی که بی‌اختیاری ادراری در طول روز دارند، باید از نظر ابتلا به سیستیت بررسی شوند.
سیستیت در آقایان بسیار نادر است. اما در صورت وجود علایم مشکوک، باید از نظر ابتلا به التهاب مثانه بررسی شوند.
کلیک کنید : سرطان مثانه چیست
علل ایجاد سیستیت (التهاب مثانه) چیست؟
کلیه‌ها، میزنای، مثانه و میزراه، سیستم ادراری را تشکیل می‌دهند. سیستم ادراری نقشی مهم در دفع مواد زاید از بدن دارد. کلیه‌ها، دو عضو لوبیایی شکل در قسمت فوقانی و پشتی شکم هستند. کلیه‌ها با تصفیه خون از مواد زاید، نقش اصلی را در سیستم ادراری و تناسلی ایفا می‌کنند.
ادرار تشکیل شده در کلیه‌ها سپس توسط میزنای به مثانه برده می‌شود. کار مثانه، ذخیره ادرار برای دفع در هنگام مناسب است.
ادرار از طریق میزراه به خارج از بدن منتقل می‌شود.
سیستیت (التهاب مثانه) باکتریایی
در ادامه مطلب التهاب مثانه علت سیستیت گاهی، حضور باکتری‌ها در میزراه و تقسیم و حرکت آن‌ها به سمت بالا است.
سیستیت باکتریایی در زنانی که از نظر جنسی فعال هستند، شایع‌تر است. شایع‌ترین باکتری ایجاد کننده سیستیت باکتریایی، نوعی اشریشا کلای است.
علل غیر عفونی سیستیت (التهاب مثانه)
سیستیت باکتریایی، شایع‌ترین علت ایجاد التهاب مثانه است. با این وجود التهاب مثانه، می‌تواند در اثر عوامل ناشایع‌تری، مانند موارد زیر نیز ایجاد شود:
- سیستیت بینابینی (سندروم مثانه دردناک): این نوع التهاب مثانه بیشتر در زنان تشخیص داده می‌شود. علت دقیق ایجاد این بیماری مشخص نیست. این بیماری، باعث ایجاد التهاب مزمن در مثانه می‌شود. تشخیص و درمان سیستیت بینابینی (سندروم مثانه دردناک) بسیار مشکل است.
- سیستیت ناشی از دارو: استفاده از برخی از داروها، مانند: داروهای شیمی درمانی، به علت ایجاد ترکیبات سمی پس از متابولیسم و در پروسه دفع، ممکن است باعث ایجاد التهاب مثانه شود.
- سیستیت ناشی از رادیوتراپی: رادیوتراپی ناحیه لگن می‌تواند باعث ایجاد سیستیت شود.
- سیستیت ناشی از جسم خارجی: استفاده طولانی مدت از کاتتر و سوند ادراری، باعث افزایش احتمال آسیب بافتی و افزایش مواجهه با باکتری‌ها، احتمال ایجاد سیستیت را افزایش می‌دهند.
- سیستیت شمیایی: برخی از افراد، به تعدادی از ترکیبات بکار رفته در ژل‌ها و صابون‌ها حساسیت دارند. این واکنش حساسیتی ممکن است باعث ایجاد التهاب مثانه شود.
- سیستیت مربوط به سایر مشکلات و بیماری‌ها: سیستیت، گاهی عارضه‌ای از یک بیماری و شرایط پزشکی دیگر است. برای مثال می‌توان به دیابت، سنگ کلیه، بزرگی پروستات وآسیب به ناحیه نخاع اشاره کرد.
ریسک فاکتورهای ابتلا به سیستیت (التهاب مثانه) چیست؟
سیستیت در زنان، به علت طول کمتر پیش‌آبراه و نزدیکی آن به ناحیه مقعد بیشتر است.
سیستیت باکتریایی در زنانی که شرایط زیر را دارند با احتمال بیشتری ایجاد می‌شود:
- فعال از نظر جنسی
- استفاده از برخی از روش‌های جلوگیری از بارداری
- بارداری
- دوران قاعدگی
از ریسک فاکتورهای مشترک سیستیت در زنان و مردان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود مانع در مسیر دفع ادرار، مانند: سنگ کلیه یا بزرگی پروستات
- تغییرات در سیستم ایمنی بدن، مانند: دیابت، ابتلا به ویروس HIV یا درمان بدخیمی‌ها و سرطان‌ها
- استفاده طولانی مدت از سوند ادراری و کاتتر
در مردانی که هیچ ریسک فاکتوری برای افزایش احتمال ابتلا به سیستیت ندارند، التهاب مثانه بسیار نادر است.
عوارض ناشی از سیستیت (التهاب مثانه) چیست؟
از عوارض احتمالی سیستیت، می‌توان به دو مورد زیر اشاره کرد:
- عفونت کلیه: احتمال ایجاد این عارضه، که پیلونفریت نیز نامیده می‌شود، در کودکان و افراد با سن بالاتر بیشتر است. پیلونفریت باعث آسیب دائمی به کلیه‌ها شده و نیاز به درمان در اسرع وقت دارد.
- هماچوری (وجود خون در ادرار): در بسیاری از موارد، هماچوری میکروسکوپی در زمینه‌ی ابتلا به سیتیت ایجاد می‌شود. در صورت باقی ماندن سیستیت پس از درمان باید بررسی بیشتری برای رد سایر علل انجام شود. هماچوری گروس (دفع خون واضح در ادرار) در سیستیت با علت باکتریایی نادر، اما در سیستیت در زمینه سایر علل، مانند: رادیوتراپی و شیمی درمانی شایع‌تر است.
چگونه از ابتلا به سیستیت (التهاب مثانه) پیشگری کنیم؟
رعایت موارد زیر در پیشگیری از ابتلای به التهاب مثانه موثر است:
- مصرف میزان کافی مایعات
- دفع ادرار و عدم نگه داشتن ادرار در مثانه
- حفظ بهداشت ناحیه تناسلی
- دفع ادرار در سریع‌ترین زمان ممکن پس از انجام رابطه جنسی
- عدم مصرف دئودورانت یا ژل در ناحیه تناسلی
